Окытудың  білімді меңгеру барысында оқушы дамиды дегенді біл- дамытушылык

II бөлім. Дидактика
103
Отандық ғылыми-психологиялық мектеп пен педагогикалык зерттеулерде 
окыту түлға дамуының көзі, қүралы ретінде беріледі. Психологияның маңызды 
заңдылықтарының бірі, Л.С.Выготский анықтагандай, оқыту дамуга әкеледі. 
Тіпті кез келген оқыту білім беру мазмүны мен оқу орекегі арқасында 
оқушыны дамытады. Түлга әрекет кезінде дамиды.
Оқытудың дамыту қызметі оқыту үрдісі аранайы жосгіарланып бағытгал- 
ған жагдайда гана жүзеге асады, оқушының қимылдық, интеллектуалдық, 
еріктік, сезімдік салаларын дамытуға багдарланган орекетте іске асады. 
Оқытудың дамыту қызметі технологиялар немесе одістемелік жүйелерді 
пайдаланып, жлспарланған мақсатгарға жетеді. Отандық дидактикада бүл 
үшін арнайы “дамыта оқыту” термині бар.
60-жылдардағы Ресей дидакттарының көрнекті өкілі Л.В.Занков мектеп 
оқушыларына арналған дамыта оқыту жүйесін жасап шыгарды. Бүл оқытудың 
үстанымдары, білім беру мазмүны мен әдістерін сүрыптау оқушының сөйлеу, 
ойлау, сезіну қабілеттерінің дамуына бағытталған және отандык ғалымдар 
Д.В.Эльконин, В.В.Давыдов, Н.А.Менчинская жэне т.б. зерттеу жүмыстарымен 
қатар даму мәселесінің теориялық жоне қолданбапы түрде зерттеуіне үлес қосты.
Осы зерттеулер арқасында отандық дидактика үлкен жетістіктерге жетті:
Ойлау әрекеттерін кезеңдік қалыптастыру теориясы (П.А.Гальперин), 
моселелі білім берудің әдістері. (М.Н.Скаткин, И.Я.Лернер, М.И.Махмутов), 
оқушылардың танымдық әрекетгерін белсендіру амалдары, жоне т.б. 
Оқытудың қазіргі кездегі үйымдастыру максаггары тек білімдерді қалыптас- 
тыруға гана емес, сонымен қатар оқушыньщ ойлау, жан-жақты даму, талдау, 
салыстыру, жүйелеу, байқау, қорытынды жасау, әрекеттің мақсатын және 
тәсілін, оның нәтижесін тексеруге қабілетін қалыптастыруға бағытталған.
Атап кететін бір жай, оқушының сенсорлық. қимыл-іс, сезім орістері 
интелектуалды еріске қарағанда баяу дамиды. Сонымен бірге оқыту үрді- 
сіндегі ең маңыздысы, қоршаған ортада болып жатқан күбылыстарды толық 
жоне тура анық сезіну, қабылдау (кеңістік, түс, жарық, дыбыс, қозғалыс, жоне т.б.).
Баланың қимыл-іс орісін дамыту үшін, оның оқуда, еңбекте, ойнаганда 
өздігінен талпыну әрекеттерін қалыптастыру керек. 
Сонымен 
қатар 
оқушының белсенді түрдегі жан-жақты дене еңбегінің дамуын камтамасыз 
етуі керек, өйткені бүл оның денсаулыгына пайдасын келтіріп, интелектуалды, 
шыгарма-шылық дамуына маңызды сегггігін тигізеді.
Эмоционалды өрістің дамуы, табигаттың ықпалын, айналадағы адамдар- 
дың шеберлігін, жалпы қоршаған ортаның қүбылысын сезіну, оқытудың тағы 
бір мақсаты болып табылады. Дидактикада осындай эдістемелік жүйелердің 
үлгілері бар (Д.Кабалевский, Б.Неменский, И.Волков).
Сонымен, тағы да бір еске түсірсек: кез-келген білім алу, арнайы дайын- 
далган материал бойынша әткізілсе, оқушының жан-жақты дамуын білім 
мазмүнында мақсат етіп көздесе, оқушы өздігінен талпынып дамиды.
Оқыту үрдісі сонымен қатар тәрбиелік сипатқа ие. 

жүктеу/скачать 13,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: