С. А. Есқалиев, Б.Қ. Сугурбаева деректану пәнінен
Қазақстан тарихыхының дерек көздері
жүктеу/скачать 0,71 Mb. Pdf көрінісі
|
ktj 20324
| Қазақстан тарихыхының дерек көздері.
6-дәріс. Қазақ зиялыларының деректанушылық көзқарастары. 1. Ш.Уалиханов-қазақтың тұңғыш деректанушы ғалымы. 2. Ә.Бөкейханның деректанушылық саласындағы еңбегі. 3. А.Байтұрсынұлы тарих және тарихи деректер туралы.
Ш.Уалиханов-қазақтың тұңғыш деректанушы ғалымы ретінде алғаш осы ғылым саласына үлес қосты. Ол аңыз - әңгімелер мен жыр- дастандардың ауызша деректер тобына жататындығын айқындап берді. Шоқан өзінің ғылыми ойларын тарихи деректердің әртүрлі топтары мен қатар жеке деректерге талдау жасап өз бағасын берді. Ш.Уалихановты тарихи деректерді деректанулық сыннан өткізудің қажет екендігін түсінген, деректердің әртүрлі топтарының ерекшелігін, олардың ғылыми маңызын көрсеткен, ұлттық деректі ғылыми негізде кәсіпқойлық дәрежеде талдай білген қазақтың тұңғыш деректанушы ғалымы деп тануға болады. Ә.Бөкейханов – ол ХХ ғасыр басындағы қазақ халқының сан қилы өмірінде құнды деректер тобын құрайтын өз еңбектері. Деректану ғылымының талаптарына сай, тарихи құжаттарды іздеп тауып жариялауы ол бір ерекшелік болып табылады. Сондай-ақ ол өз шығармаларында айтылған тарихи деректанулық ойлары нақты төл деректерімізді сынауға білдірген көзқарастары еді.
А.Байтұрсынов тарих ғылымының белгілі бір табиғи заңдылықтарға негізделгені, оның жалпы адамзаттық құндылықты басшылыққа алған методологиялық бағдары туралы ғылыми негізде пікір айтты. Деректің құндылығын анықтау үшін оны сынға салу керектігін айтады. Тарих ғылымының негізін тарихи деректер құрайтындығын, деректерде салынған ақпараттарды алып, ғылыми еңбектерде пайдалану үшін тарихи деректану ғылымының қажеттігін айқындады.
|