Ш. Ш. УӘлиханов атындағы тарих

А ЛҒЫ СӨ З

Бес томдық «Қазақстан тарихының» үшінші томы X V III—XX ғасырдың 

басына дейінгі  отан тарихының күрделі  проблемалары на арналған.  Осы- 

ның  алдындағы  бірінш і,  екінш і  томдар  си якты ,  бұл  басы лы м ны ң   да 

негізінде  Ресей  Ф ед ераци ясы ны ң ,  Қ ы тай   Х алы к  Р есп у б ли касы н ы ң , 

Өзбекстан мен  Қ азақстанны ң мұрағат-қоймаларының күжаттары мен ма- 

териалдарына,  Ш. Қ ұдайбердиев,  М .-Ж .  К өпеев,  М. Ты ны ш баев, Ә. Д и- 

ваев ж әне басқа да ғалымдар құрастырған  генеалогия (ш ежіре) мен аңы з- 

дар деректеріне, ақындар мен жы раулар  К ож аберген Толы мбайұлы ны ң, 

Тәтіқараны ң, А қтамбердінің, Үмбетей Тілеуұлы ны ң,  Бұқар жы рау  Қ ал- 

қаманұлының ж әне басқаларының туындыларына негізделген аса бай де- 

ректеме көзі жатыр.  Томда револю цияға дейінгі  орыс баспасөзінде, сон- 

д ай -ақ тарихты ң  кеңестік  ж әне  кеңестік дәуірден  кейінгі  кезеңдерінде 

жарияланған нақты дерекке бай әр түрлі жинақтардан алынған мәліметтер 

кеңінен пайдаланылды.

Том авторлары отандык, соны ң ішінде кеңестік  кезеңдегі тарихнама- 

ның, сондай-ак шетелдік тарих ғылымының жетістіктеріне сүйенді.

Томда «Орта Азиядагы ең соңғы ірі көш пелі  империя»1 — Ж оңғар хан- 

дығы  мен  қазақтарды ң тарты ска толы  өзара  каты настары ,  қ а зақ  халкы - 

ның  ж оң ғар  агресси ясы н а  қарсы   Отан  соғы сы н ы ң   негізгі  кезең дері 

көрсетілген.  Қ ожаберген жырау айтқандай, ж оңғар ш апқынш ылары  ІІІу, 

Талас, Сырдария өзендерініңалқаптары н, Кдратау аймағын н ақ с о л  «зар- 

заман» жылдарда басып алған. Сонымен біргетүрмыс салты жөнінен туыс- 

тас көш пелілердің ш ынына келгенде, дүниеж үзілік им периялар мен  ұлы 

көрш ілердің үлкен саясатының құрбаны болған халықтардың бір-бірімен 

соғысқан фактісі назар аударарлық.

Ү зақ  уақы т  бойы  үстемдік  етіп  келген  «Қ азақстан н ы ң   Ресейге  өз 

еркім ен  қосылуы »  дейтін  тұж ы ры м дам а  ед әуір  ө згер іск е  ұш ы рады . 

Тәуелсіз К азақстанны ңтарихы  ғылыми зерттеулердің дербес объектісіне 

айналған жағдайда ғалымдар Орталық А зияда калы птасқан халы қаралы к 

қатынастар жүйесін,  I  Петрдің Үндістанмен ж әне  Қытаймен сауда жолын 

басып  алу,  «бүкіл  А зия  елдері  мен ж ерлеріне енуге кілт беріп,  қақпаны  

ашуға» тиісті Дала өлкесін жалмап-жұту ж оспарын іске асырған «шығыс- 

ты қ  идеясын»  салиқалы   да  салмақты   зерделейді.  С оны мен  бірге  қ азақ  

қоғамы ны ң  ішіндегі  дағдарысты  құбы лы старды ң  тарихы   ж өніндегі  аса 

маңызды  нәтиж елер  — көш пелі  қауы м дасты қ іш індегі  бірлесе-бірігудің 

наш арлы ғы ,  б ы ты раң қы лы ққа  бет  бұруды ң,  рул ы қ  тар ты с-тал асты ң  

күш ёюі,  билік  қүрылымдарындағы  ішкі  саяси  күрес,  м атериалды қ бай- 

лықтардың сарқы луы , адам ш ы ғы ндары ның көбею  салдары қорытылды.

жүктеу/скачать 47,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: