Қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты
жүктеу/скачать 0,79 Mb. Pdf көрінісі
|
Инклюзивті-білім
| мүгедектік
4 ағза
қызметінің қатты бұзылуы салдарынан адам өмірінің шектеулі сатысы ретінде қарастырылады. Заң
«өмір сүруді шектеуге дейін әкелетін және әлеуметтік қорғауды қажет ететін аурулар, жарақаттар, олардан келген зияндар, кемістіктер салдарынан ағза қызметінің қатты бұзылуынан денсаулығында ауытқушылық болған тұлға» ретінде қарастырады. Келісімшартқа сәйкес, мүгедектерге «түрлі кедергілермен өзара әрекет жасау кезінде олардың басқалармен тең дәрежеде қоғам өміріне толық және тиімді араласуына кедергі келтіретін физикалық, психикалық, интеллектуалдық немесе сенсорлық ауытқушылықтары бар тұлғалар» жатады. Келісімшартта және мүгедектер құқығын қорғау бойынша ҚР негізгі заңында «мүгедек» және 31
«мүгедектік» деген анықтамалардың айырмасы жоғарыда айтылған мүгедектердің қабылдауы мен мүгедектікке деген қатынасты көрсетеді. «Мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» заң 2002 жылдың 8 тамызынан №345 «Балалар құқығы туралы» ҚР Заңында бекітілген «мүгедек бала» түсінігін де анықтап береді. Екі НҚА-ге сәйкес, «өмір сүруді шектеуге дейін әкелетін және әлеуметтік қорғауды қажет ететін аурулар, жарақаттар, олардан келген зияндар, кемістіктер салдарынан ағза қызметінің қатты бұзылуынан денсаулығында ауытқушылық болған он сегіз жасқа дейінгі тұлға» мүгедек бала болып саналады. 2002 жылдың 11 шілдесінен №343 «Мүмкіндіктері шектеулі балаларды әлеуметтік және медициналық-педагогикалық демеу туралы» Заңының 1 бабының 2 тармақшасы «он сегіз жасқа дейінгі физикалық және (немесе) психикалық ауытқушылықтары бар, туыла
салысымен, тұқымқуалаушылық әсерінен, аурулардың немесе түрлі жарақаттардың салдарынан болған белгілі бір тәртіпте анықталған өмір сүру қабілеті шектелген бала (балалар) «мүмкіндігі шектеулі бала (балалар)» түсінігін енгізді. Заңнамаға сәйкес «мүгедек бала» және «мүмкіндігі шектеулі бала» терминдеріне шек қойылмаған (ҚР мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы», 2008 ҚР Заңына сараптамалық анықтама). ҚР «Мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» Заңының 13 бабына сәйкес мүгедектік тобы он алты жаста бекітіледі. Сонымен бірге Келісімшартқа сәйкес мүгедектігі бар адамдарға қатысты «мүгедектер» және «мүмкіндіктері шектеулі адамдар» терминдерінің мағыналары әртүрлі. Төменде көрсетілген кестеде аталған келісімнің 3 бабында бекітілген мүгедектер құқығы туралы БҰҰ Келісімшартының және «Мүгедектерді әлеуметтік қорғау туралы» ҚР Заңының 2 бабында бекітілген мүгедектерді әлеуметтік қорғау саласында Қазақстанның мемлекеттік саясатының негізгі ұстанымдары көрсетілген. Келісімшарт негізінде жатқан ережелердің қалыптасуына мүгедектік мәселесін құқық қорғау мәселесі ретінде түсіне жатқанын айта кету керек. Шолу авторларының пікірі бойынша екі жақты құқықтық жақтардың негізгі ұстанымы кемсітпеушілік немесе кемсітушілікке тиым салу болып табылады. Теңдік пен кемсітпеушілікке Келісімшартта жеке бап берілген –5 бап. Аталған баптың мүгедектік бойынша кемсітушілікке тиым салу ғана емес, кез келген жағдайда кемсітушіліктен теңдей және тиімді құқықтық қорғауға мүгедектерге кепілдік беретінін айта кеткен жөн. Сонымен қатар қазақстандық заңнамада ол аясы тар түсінікте бекітілген - мүгедектік белгілері
кемсітушілікке тиым салу ұстанымы ретінде қарастырылады. Мүмкіндіктері шектеулі адамдар жағдайын анықтайтын маңызды деңгейде осы ұстанымның айырмашылығы кестенің астыңғы жағында қарастырылған.
|