79
Саид хан Есен Бұға ханға қарсы қолданады, ал өзі Хорасаннан Жахан шахты
кетіруге барлық күшін жұмсайды. Жүніс сұлтанның Моғолстанға іргелес
орнығуына байланысты енді қауіп Есен Бұға ханға төнеді. Енді оған ең басты
қауіп қалмақтардан емес, әмірлердің бағынбаушылығынан емес, туған ағасы
Жүніс сұлтаннан төнеді. Дәл мұндай жағдай Керей мен Жәнібек
сұлтандардың Моғолстанға келуіне өте қолайлы болады.
Керей мен Жәнібек сұлтандардың Моғолстанға келуінен Есен Бұға хан да,
екі сұлтан да ұтылмайды. Есен Бұға хан өзінің
хандық билігін қайтыс
болғанша дейін (1462 жылға) құрды, ал екі сұлтан болса жаңа мемлекеттің –
Қазақ Хандығының негізін қалады.
Жоғарыда айтылғандарды түйіндей келе және Моғолстан мемлекеті мен
Әбу Саид мемлекеттері арасындағы қарым-қатынастар Әбілқайыр
Хандығының ішкі және сыртқы жағдайлары, олардың даму барысы, бәрі ХV
ғасырдың 50 жылдарының аяғында Қазақ Хандығының құрылуына саяси
алғы шарттар әзірлейді. Керей мен Жәнібек
сұлтандардың Моғолстанға
көшіп келуін баяндайтын мәліметтер екі шығармада ғана бар:
Біріншісі –
Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарихи Рашиди» еңбегі; Екіншісі - Махмуд
Ибн Уәлидің «Бахр ал-асрар фи манасиб ал-ахйар» еңбегі.
Мұхаммед Хайдар
Дулати мен Махмуд Ибн Уәли мәліметтерінде Әбу Саид ханның Есен Бұға
ханға қарсы Жүніс сұлтанды қолдануы, не
себепті Қазақ Хандығының
Моғолстанның батыс бөлігінде пайда болғандығы, алғашқы қазақ ханы кім
болғандығы және «қазақ» атауы не үшін Керей мен Жәнібектің соңынан
ерген адамдарға қолданғандығы туралы фактілер көп кездеседі.
Достарыңызбен бөлісу: