Лекциялық сабақтар 1-тақырып. Адам организмінің өсуі мен дамуының негізгі заңдылықтары
жүктеу/скачать 0,93 Mb. Pdf көрінісі
|
Лекциялық сабақтар
- Бұл бет үшін навигация:
- Омыртқалардың өзіндік ерекшеліктері болады
| ІІ. Тұлға сүйектері -
омыртқа жотасы, көкірек қуысы сүйектерінен (12 жұп қабырға, төс сүйегі) тұрады. Омыртқа жотасы 33-34 омыртқадан тұрады: 7 мойын омыртқасы, 12 арқа омыртқасы, 5 бел омыртқасы, 5 сегізкөз омыртқасы, 4-5 құймышақ омыртқасы. Сегізкөз және құймышақ омыртқалары бір-бірімен бірігіп кеткен. Әр омыртқаның денесі, доғалары, өсіндісі болады. Омыртқаның тығыз жері денесі. Доғалары (жұлын орналасқан). каналын құрайды. 7 өсіндісі болады: 1 артқа қараған, 2 жоғары қараған, 2 төмен қараған, 2 бүйір (горизонтальды). Омыртқалардың өзіндік ерекшеліктері болады: - Іші мойын омыртқасы тікелей бассүйегімен жалғасып кеткен, денесі және өсінділері болмайды және омыртқа тесігі басқа омыртқалардан кеңірек. І-ші мойын омыртқасын атлант немесе ауыз омыртқа деп атайды. - ІІ-ші мойын омыртқасының денесінен жоғары қарай бағытталған тісшесі болады. Тісшедегі бетімен ауыз омыртқамен жалғасады. - V І-ші мойын омыртқаның арқа өсіндісі ұзын болады. - Көкірек омыртқаларының алдыңғы бүйір бетінде және көлденең өсінділерінде қабырға ойыстары деп аталатын буын беттері болады. Ауыртпалық көп түсетіндіктен бел омыртқаларының денесі жақсы жетілген және ірі болады. Сегізкөз омыртқалары бірігіп кеткен. Оның алдыңғы және артқы бетінде жүйкелер мен тамырлар өтетін тесіктері болады. Омыртқа жотасының өсуі алғашқы 1 жасында жедел жүреді. Омыртқа арасындағы буындардың шеміршектері қалың және серпімді келеді. Сондықтан балалардың омыртқа жотасы ересектерге қарағанда жеңіл қимылдайды. Жаңа туған сәбидің омыртқа жотасында физиологиялық иілімдер болмайды. 2-3 айда мойны бекігеннен кейін мойын лордозы (лат. алға иілу), 6 айдан кейін отыра бастағанда арқа және сегізкөз кифозы (лат. артқа иілу), 1 жасқа жақындап, жүре бастағанда бел лордозы пайда болады. 2-3 жаста омыртқа сүйектене бастайды. Омыртқа жотасының физиологиялық қалыпты иілімдері күшейе түскенімен, әлі де тұрақсыз болады. Баланың бойын таңертең өлшегенде 5-6 см (ересектер 2-3 см) ұзын болса, кешке соншалықты қысқа болады. 4-5 жасқа дейін омыртқалар тез өсіп, иілімдері толық қалыптасады. Осы жастан бастап балалар мен ересек адамдардың омыртқа жотасында 2 лордозы (мойын, бел) және 2 кифозы (арқа, сегізкөз) түзіледі. 5-6 жастағы балалардың омыртқа жотасы тез қисаяды. Омыртқа аралық шеміршектегі заттардың алмасуы күшті болады. Сондықтан түрлі жағдайлардың әсерінен омыртқа жотасында патологиялық лордоз, кифоз, сколиоз (омыртқа жотасының бір бүйіріне қарай иілуі) және т.б. өзгерістер пайда болады. Жалпы омыртқа жотасының қимыл мүмкіндігі мол. Ол 160 0 -қа дейін еңкейіп, 145 0 -қа дейін шалқаяды, оңға-солға 165 0 -қа, ал, өз осінде 120 0 -қа дейін қозғалады. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|