5. Қозғалыстағы қай дененің қалдырған ізін көруге болады? 1) аспанда ұшқан әскери ұшақтың ізін байқауға
болады
2) орындықта отырған баланың ізін көруге
болады
3. Қозғалыс траекториясы – ... 1) жолдың ұзындығы
2) қозғалған дененің соңынан қалатын із
56
57
Күш және қозғалыс Жер және ғарыш Саяхат 22. Уақытты анықтайтын құралдар 21. Уақыттың адам өміріндегі маңызы 17. Ғарыш әлемі 19. Қазіргі ғарыштық зерттеулер 20. Жер ғаламшарының көрінісі 18. Адамдардың ғарышты зерттеуі
58
59
Ғарыш Ғарыш әлемі 17 • ғарыш
• ғаламшар
• жұлдыз
• астрономия
СЕН
• ғарыш әлемімен танысасың;
• астрономияның нені зерттейтінін білесің.
Кел, ойланайық Білгенің жөн 1. Қай денелерді көзбен көре аласың?
Аспан әлемі шексіз. Аспан денелері: Күн, жұл-
дыз, Ай, ғаламшарлар. Осының бәрі ғарышты
құрайды. Ай мен жұлдыз түнде жарқырап көрі-
ніп тұрады. Аспан әлемін
астрономия ғылымы
зерттейді.
2. Аспан денелерін ата.
Астрономия ғылымы нені зерттейді?
Сұраққа жауап бер
58
59
Бақылайық 3. Жер Күн жүйесіндегі нешінші ғаламшар?
Күн, жұлдыз, Жер – ғарыш денелері. Күнді
сегіз ғаламшар айналады. Ғаламшарлар әртүр-
лі.
Жер – өмір сүруге болатын жалғыз ғарыш
денесі.
Жер
Марс
Меркурий
Сатурн
Шолпан
Уран
Юпитер
Нептун
Қызықты мәлімет Уран – ең суық ғаламшар.
Юпитер, Сатурн, Уран және
Нептунның беті Жердегідей қатты емес.
60
61
Ғарышта_ешқандай_дыбыс_естілмейді._Өйт-_кені_дыбыс_толқынын_тарататын_ауа_жоқ._Қызықты_мәлімет'>Зерттейік Жер
Ғарышта ешқандай дыбыс естілмейді. Өйт-
кені дыбыс толқынын тарататын ауа жоқ.
Қызықты мәлімет 5. Жер Күнді айнала ма, әлде Күн Жерді айнала ма?
Қорытынды жаса.
Салыстырайық 4. Күн мен Жердің ұқсастығы мен айырмашылығын
айт. Күн мен Жердің бір-бірімен қандай бай-
ланысы бар?
Күн
60
61
Ғарыш Адамдардың ғарышты зерттеуі 18 • астрономия
• астроном
СЕН
• ғарышты қалай зерттейтінін білесің.
Кел, ойланайық Ерте заманда адамдар осы сұрақтың жауа-
бын білгісі келген. Жұлдыздарды зерттеу үшін,
ежелгі астрономдар арнайы құрал-саймандар
ойлап тапқан.