«Жаратылыстану» оқу пәнінен күрделі тақырыптар бойынша

153 
3-тоқсан 
1 
Тірі 
табиғаттағы 
үдерістер 
5.4.2.5 
фотосинтез 
үдерісін 
түсіндіру; 
5.4.2.6 өсімдіктерде пигменттердің 
болуын зерттеу; 
5.4.2.7 фотосинтездің жүруі үшін 
қажетті жағдайларын зерттеу 
таза 
ауадағы 
сабақ 
әңгімелесу
2 
Энергия 
түрлері 
мен 
көздері 
5.5.1.1 энергия түрлерін ажырату;
5.5.1.6 
энергияның 
өзара 
айналымына мысалдар келтіру 
чартерлік 
сабақтар 
мини-тест 
4-тоқсан 
1 
Тірі ағзалардың 
сан алуандығы 
5.6.2.1 
ағзаларды тірі табиғат 
дүниелеріне жіктеу; 
5.6.2.2 
біржасушалы 
және 
көпжасушалы ағзаларды сипаттау 
шағын 
топпен 
сабақ 
сұрақ-жауап 
6-сынып 
№ Тақырыптар Оқу мақсаттары 
Жұмыс формасы Уақыты Қорытын
ды 
1-тоқсан 
1 
Деректерді 
жинау және 
тіркеу 
6.1.4.1 халықаралық 
бірліктер жүйесінің 
өлшем бірліктерін 
пайдалану 
PowerPoint 
форматта слайд 
арқылы түсіндіру 
презентац
ия 
2 
Мәліметтерді 
талдау 
6.1.5.1 алынған деректерді 
графикалық түрде көрсету 
инфографика 
түрінді сабақ 
рефлексия
3 
Жер өрістері 
және олардың 
құрамдас 
бөліктері 
6.2.3.1 жер қабықтарының 
өзара байланыс тәсілдерін 
түсіндіру 
бейнематериалдар
әңгімелесу 
2-тоқсан 
1 
Заттардың 
құрылысы 
мен 
қасиеттері 
6.3.1.1 атом мен 
молекулаларды, 
қарапайым және күрделі 
заттарды айыра білу; 
6.3.1.2 атомның негізгі 
бөлшектерін және 
олардың орналасуын 
сипаттау 
практикалық 
жұмыстар 
сұрақ-
жауап 
2 
Заттардың 
жіктелуі
6.3.2.1 заттарды 
органикалық және 
бейорганикалық заттар 
күйінде жіктеу; 
6.3.2.2 тірі және өлі 
табиғатта қышқыл, сілтілі 
және бейтарап ортаны 
айыра біледі және әмбебап 
индикатор көмегімен 
ортаны анықтау 
практикалық 
жұмыстар 
сұрақ-
жауап
3-тоқсан 
1 
Тірі 
табиғаттағы 
үдерістер 
6.4.2.1 жасуша 
компоненттерін анықтау 
6.4.2.5 азық-түлік 
мектеп 
асханасындағы 
практикалық 
әңгімелесу 

154 
өнімдеріндегі органикалық 
заттардың болуын тестілу; 
6.4.2.6 ағзалардағы 
қоректік заттардың 
тасымалдануын 
модельдеу; 
6.4.2.8 ағзадан бөлініп 
шығатын өнімдерді атау; 
6.4.2.9 тірі ағзалардың 
тітіркендіргіштерге жауап 
беру реакциясын зерттеу 
жұмыстар 
2 
Энергия 
түрлері мен 
көздері
6.5.1.2 энергияны 
шығарумен және оның 
жұтылуымен байланысты 
үдерістерді атау және 
мысалдар келтіру; 
6.5.1.3 электр 
энергиясының бірлігін 
атау; 
6.5.1.4 электр 
энергиясының құнын 
есептеу;
6.5.1.5 энергияны алудың 
баламалы көздерін ұсыну 
дәріс 
өзіндік 
жұмыс 
4-тоқсан 
3 
Экожүйелер 
6.6.1.1 экожүйе құрамдас 
бөліктерінің өзара 
байланысын график 
түрінде көрсету және 
түсінду; 
6.6.1.2 экожүйе 
ауысымдарының 
себептерін түсіндіру; 
6.6.1.3 экологиялық 
пирамидада энергия мен 
заттардың ауысуын 
түсіндіру 
таза ауадағы 
сабақ 
әңгімелесу 
 
«Биология» оқу пәні
Биологиялық 
ғылымдар 
тірі 
организмдердің 
құрылымы 
мен 
функцияларын, олардың дамуын және тіршілік ортасымен өзара қарым-
қатынасын зерттейді. Қазіргі заманғы көзқарастар бойынша өмір – бұл ірі 
органикалық молекулалардан тұратын және энергиямен, қоршаған ортамен, 
заттармен алмасу нәтижесінде өз өмірін сақтап қалуға және өзін-өзі қалпына 
келтіруге қабілетті күрделі биологиялық жүйелердің өмір сүру процесі.
«Биология» оқу пәні жаратылыстану-ғылыми білім берудің құрамдас 
бөлігі ретінде білім алушыларда қоршаған әлемнің алуан түрлілігі мен 
эволюциясы, тірі организмдердің даму заңдылықтары туралы білімді 
қалыптастырады, сондай-ақ табиғат әлемінің таңғажайып құбылыстарын 
зерттеуге мүмкіндік береді.

155 
2021/2022 оқу жылында «Биология» оқу пәні бойынша оқу процесін 
ұйымдастыруда келесі оқу бағдарламалары қолданылады: 
1. ҚР БҒМ міндетін атқарушының 2017 жылғы «25 » қазандағы № 545 
бұйрығымен бекітілген Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына 
арналған «Биология» пәнінен жаңартылған мазмұндағы үлгілік оқу 
бағдарламасы (15-қосымша);
2. ҚР БҒМ 2020 жылғы «27»қарашадағы № 496 бұйрығымен бекілген 
Негізгі орта білім беру деңгейінің 7-9-сыныптарына арналған «Биология» 
пәнінен оқу жүктемесі төмендетілген үлгілік оқу бағдарламасы (23-қосымша). 
9-сыныпқа ҚР БҒМ «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым 
министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу 
туралы» 2019 жылғы «26» шілдедегі № 334 бұйрығымен енгізілген өзгерістер 
көрсетілген бұйрыққа 15-қосымшада 14-тармақтың 14) тармақшасы мынадай 
редакцияда жазылған:
«14) «Көбею». Адамның жыныс жүйесінің құрылымы мен қызметі. 
Екінші реттік жыныстық белгілер. Ұлдар мен қыздардың жыныстық жетілуі. 
Биологиялық және әлеуметтік жетілу. Менструалдық цикл. Менструалдық 
циклдағы эстроген мен прогестерон гормондарының маңызы. Контрацепция 
түрлері, жыныстық жолмен берілетін аурулар: Жүре пайда болған иммундық 
дефициттiң синдромы (ЖИТС), сифилис, гонорея, гепатит В, С. Алдын алу 
шаралары.»;
9-сыныптың «Көбею» бөліміндегі «Аталық және аналық гаметалардың 
құрылысын зерттеу» зертханалық жұмысы, (оқу мақсаты: 9.2.1.2 аталық және 
аналық жыныс жасушаларының құрылысын зерттеу) ҚР БҒМ «Қазақстан 
Республикасы Білім және ғылым министрінің кейбір бұйрықтарына өзгерістер 
мен толықтырулар енгізу туралы» 2019 жылғы «26» шілдедегі № 334 
бұйрығымен алынып тасталды;
«Биология» пәнінің мақсаты – білім алушылардың бойында органикалық 
дүниенің көптүрлілігі туралы, ондағы болып жатқан процестер мен 
заңдылықтар туралы білім жүйелерін қалыптастыру, сонымен қатар адам оның 
ажырамас бөлігі туралы саналы түсінік қалыптастыру.
Оқу пәнінің міндеттері:
1) жер бетіндегі барлық тірі ағзалардың құндылығын түсіну үшін өмірдің 
құрылымды-функционалды және генетикалық негіздері туралы, тірі табиғаттың 
негізгі 
патшалықтары 
ағзаларының 
көбеюі 
мен 
дамуы, 
экожүйе, 
биоалуантүрлілік, эволюция туралы білім жүйесін қалыптастыру;
2) экологиялық этика нормалары мен ережелерін, табиғатқа 
жауапкершілікпен қарауын қалыптастыру;
3) генетикалық сауаттылықты қалыптастыру – салауатты өмір салты 
негіздері, психикалық, тән және моральдық денсаулық сақтау;

156 
4) оқушылардың тұлғалық қасиеттерін дамыту, биологиялық білімдерін 
практикада қолдануға ұмтылу, медицина, ауыл шаруашылығы, биотехнология, 
экологиялық менеджмент және қоршаған ортаны қорғау саласындағы 
практикалық іс-шараларға қатысу. 
7-9-сыныптарға арналған «Биология» оқу пәнінің оқу жүктемесі 
төмендетілген үлгілік оқу бағдарламасында жаңартылған мазмұндағы үлгілік 
оқу бағдарламасында қаралатын пән мазмұны, барлық бөлімдер сақталған, тек 
зертханалық жұмыстар, модельдеу және оқу мақсаттарының санында 
айырмашылықтар бар.
 «Биология» оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі:
7-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;
8-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты;
9-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 68 сағатты құрайды.
Оқу жүктемесі төмендетілген оқу жоспары бойынша:
7-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты;
8-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты; 
9-сыныпта – аптасына 1 сағат, оқу жылында 34 сағатты құрайды. 
Оқу пәнінің мазмұны 4 бөлімді қамтиды: 
1) тірі ағзалардың көптүрлілігі, құрылымы мен қызметтері; 
2) көбею, тұқым қуалаушылық, өзгергіштік. Эволюциялық даму; 
3) ағза мен қоршаған орта; 
4) қолданбалы кіріктірілген ғылымдар. 
«Биология» пәнінде негізінен практикалық дағдыларды дамытуға 
бағытталған белсенді оқыту әдістерін қолданған дұрыс.
7-сыныпта 14 зертханалық жұмыс, 4 модельдеу қарастырылған (50-кесте). 
50-кесте.
7-сыныпта зертханалық жұмыстар саны. 
Зертханалық жұмыстар 
Модельдеу 
Демонстрация 
1-тоқсан 
3 
1 
- 
2-тоқсан 
4 
1 
- 
3-тоқсан 
2 
- 
- 
4-тоқсан 
5 
2 
- 
Барлығы 
14 
4 
- 
8-сыныпта 14 зертханалық жұмыс, 2 модельдеу, 2 демонстративтік 
жұмыс қарастырылған, оның ішінде қолданыстағы бағдарламада 8-сыныптан – 
3 жұмыс алынған. 11 зертханалық жұмыс жаңадан қосылған. 8-сыныпта 
өткізілген зертханалық жұмыстар саны төменде 51-кестеде көрсетілген.
51-кесте.
8-сыныпта өткізілген зертханалық жұмыстар саны 
Зертханалық жұмыстар 
Модельдеу 
Демонстрация 
1-тоқсан 
5 
1 
1 
2-тоқсан 
3 
- 
- 
3-тоқсан 
6 
1 
4-тоқсан 
- 
1 
Барлығы 
14 
2 
2 

157 
9-сыныпта 8 зертханалық жұмыс, 1 модельдеу, 7 демонстративтік жұмыс 
қарастырылған.

жүктеу/скачать 3,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: