білуі, керуен жолында тұрған барлық мә селе лер
үшін жа уап кер шілікті өз мойнына алуы тиіс еді.
Керуенбасы Байсақал би мен Ахмет қаржы мә-
селе ле рін жақсы түсінді, себебі олар керуен иесі-
нің жергілікті халықпен және басқа аумақтар да-
ғы халықпен сауда жасау кезінде делдал болған.
Олар халықтың сатып алу қабіле тін е сәйкес келе-
тін , барлық шы ғын дарды жабатын және саудагер-
лерге де, керуенба сы ның өзіне де пайда әкеле тін
та уар ларға ба ға белгілеу үшін таза құн (барлық
келіп түскен ақша ағыны мен шы-
ғын дары арасын да ғы айыр-
ма шылықты
білдіре тін
ақша қа ра жат ы), шы-
ғын дар,
ресурстардың
құны
(қыз мет кер лер дің
жала қысы, жануарларды,
малды ұстауға арналған
шы ғыс тар және т. б.), пайда
және т. б. сияқты ұғым дарды
білуі тиіс еді.
Жергілікті «салық са
лу-
шылармен» ке ліс сөз дер де
керуенбасы ар қы лы жүр гізіле-
тін . Жақ сы керуенбасы кеден
бе кет теріндегі
ке ліс сөз дер-
ге қатысып, өз керуеніне кедендік баж салығын
же
ңілдетуге көмектесе алды, өйткені ол сол
мемлекеттің тілін, коммуникация және сауда жүр-
гізу ерекшеліктерін жақсы білген. Сон дық тан ке-
руенбасы керуен нің
«GR-менеджері»
(өзара ісқимылды
ұйым дас тыру ға, мемлекеттік билік ор
гандары мен қоғам дық ұйымдарда өз
компаниясының мүдде ле рін ілгерілету мен
қорғауға жауапты маман) болды.
Өзі нің қиын жұ мыс ында керуенбасыға
кіреші
(түйе ұстаушы ла ры ) көмек көр се те тін болған.
Дала мемлекеттері сауда жолдарын да ғы де-
малыс үй ле рін — керуен-сарай лар дың қыз ме тін
Ұлы Жібек жолының саудагер ле ріне пайдалануға
бере тін . Керуен тоқтаған барлық керуен-сарай-
ларда Ахметтің әкесін керуенбасы Байсақал
биді танытатын және зор құрметпен қарсы ала-
тын. Керуен-сарайлар керуеншілер мен түйе-
лер дің демалуына және тамақтануына арналған
керуен дер ге қыз мет көр се те тін орын ғана емес,
сонымен қатар та уар ға сұраныс пен оның на рық-
тық ба ға сын анықтау үшін «биржа» қыз ме тін де
атқарған болатын. Сондай-ақ көп теген керуен-
сарайларда саудагерлер төлей тін кедендік және
баж орталықтары болған.
Қазақстан аумағында Отырар, Сауран,
Құлан, Түркістан, Тараз, Бұқтырма, Қазалы
сияқты ірі керуенсарай ла ры белгілі
болған.
Уақыт өте келе Ахмет
өзі
нің әкесін алмасты-
рып, дербес керуенба-
сы және Жаппас руының
биі болуға кез келді: 1839
жылы Байсақал би өзі нің
ұлы Ахметке билеуші және
керуенбасы мөрін тапсы-
рып берді. Сол кезде Ахмет
бидің бірнеше жүз түйесі
және 700-ге жуық жыл-
қысы болды. Енді Ахмет өз
заманының толыққанды «биз-
нес мені» а тан ды : керуен иесі, логист, басқарушы,
HR- және GR-менеджер, биз нес -аналитик және
қаржыгер бола білді. Ахмет беделді және өте қа-
на ғат шыл, кедей, мұқтаж адамдарға көмек бергісі
келіп тұратын басқарушы болды. 1843 жылы Ах-
мет Байсақалұлы 43 қашықтықты (дистанцияны)
басқарды және Зауряд-Хорунжиі (офицер мінде-
тін атқарушы, бірақ әскери шен дер ге құқығы жоқ
тұлға; шен жауынгерлік үлес қосқаны үшін беріл-
ді) атағын алды. Сонымен қатар Хиуа экспедиция-
сына түйемен көмектескені үшін күміс медальмен
марапатталады.
Достарыңызбен бөлісу: