Оқулықта қолданылған шартты белгілер

X БӨ ЛІМ. ҒЫЛЫМИ ФАНТАСТИКА
165
Ар тық бол мас біл ге нің
1. Са турн ға лам ша рын өте үл кен бір су ға сал са, ол жү зіп жү рер еді. Се бе бі 
оның ты ғыз ды ғы су дың ты ғыз ды ғы нан аз.
2. Сіз жа рық тың жыл дам ды ғы мен ұша ал са ңыз, біз дің га лак ти ка ны ай на лып 
шы ғу үшін сіз ге 100 000 жыл қа жет бо лар еді.
3. Орион шоқжұлдызының сол жағында орналасқан «Бе тель гейзе» ат ты 
жа рық жұл дыз ды Күн нің ор ны на қой са, ол Жер ді, Марс ты жә не Юпи-
тер ді жұ тып ке тер еді. Оның диа мет рі Күн нен 1000 есе үл кен. Ға лым-
дар дың бол жа мын ша, ол 2–3 мың жыл дан кей ін жа ры луы ти іс. Екі ай ға 
со зы ла тын қу ат ты жа ры лыс ты Жер бе ті нен еш бір құ рал сыз-ақ кө ру ге 
бо ла ды.
4. Жа рық Күн нен біз ге дей ін 8 ми нут жү ріп ке ле ді, яғ ни, біз дің дәл қа зір 
кө ріп тұр ған Кү ні міз – осы дан 8 ми нут бұ рын ғы Күн. Ол 4 ми нут бұ рын 
жа ры лып кет се, біз оны дәл сол сәт те біл мес едік.
5. Күн жүй есін де гі бар лық ға лам шар дың сал ма ғы нан Юпи тер дің сал ма ғы 
ау ыр.
6. Күн нің сал ма ғы бү кіл Күн жүй есі де не ле рі нің сал ма ғы ның 99,86%-ын 
құ рай ды. Қал ған 0,14%-ы ға лам шар лар мен ас те роид тар ға тие сі лі.
Дең гей лік тап сыр ма
3.
 
Дең гей лік тап сыр ма лар ды орын даң дар.
1-дең гей. «Ар тық бол мас біл ге нің» ай да ры мен бе ріл ген сөй лем дер де гі үтір дің қой ылу 
се бе бін тү сін ді рің дер.
2-дең гей. «Ар тық бол мас біл ге нің» ай да ры мен бе ріл ген сөй лем дер ді оқы лым мә ті ні-
мен са лыс ты рып, ай ыр ма шы лы ғын «Т кес те сі не» тү сі рің дер.
3-дең гей. Осы мә лі мет тер ту ра лы сұх бат құ рып, се зім де рің ді эмо ция лы сөй лем дер мен 
бе рің дер. Сұх бат ты жа зып, ты ныс бел гі ле рі нің қой ылу се бе бін тү сін ді рің дер.
Үй тап сыр ма сы
4.
Тө мен де бе ріл ген ғы лы ми бол жам мен танысып, «Төрт сөй лем» тә сі лі мен пі кір, 
дә лел, мы сал, қо ры тын ды жа зың дар. Ты ныс бел гі ле рі нің қой ылу се бе бін тү сін ді-
рің дер.
Шол пан – Күн ді са ғат жү рі сі не қа ра ма-қар сы ба ғыт та ай на ла тын жал ғыз 
ға лам шар. Бұ ған бір не ше жо ра мал бар. Со ның бі рі – ға лым дар дың пі кі рін ше, 
бұ рын Шол пан ның бе ті не ірі ас те роид тар соқ ты ғы сып, оны кей ін қа рай ай нал-
ды рып жі бер ген.
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

166
 

жүктеу/скачать 2,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: