Оқулықта қолданылған шартты белгілер

X БӨ ЛІМ. ҒЫЛЫМИ ФАНТАСТИКА
169
Әде би тіл нор ма ла ры
­Қос­нүк­те­(:)
.
­
Қос нүк те нің сөй лем де гі бас ты қыз ме ті – сөй лем мү ше ле рі нің ара сын­
да ғы түр лі қа рым­қа ты нас тар ды көр се ту.
1. Са на ма лай ай ты ла тын бiрың ғай мү ше лер дің ал дын да кел ген жал пы лау мән ді сөз­
дер ден кейiн қос нүк те қой ыла ды. Мы са лы:
­Қа­зақ­тә­лі­мін­де­мы­на­мә­се­ле­лер­ге­мән­
бе­рі­ле­ді:­ата-ана­лар­ға­мейі­рім­ді­бо­лу,­еш­қа­шан­рен­жіт­пеу.­(Ә.Жа­па­рұлы)
2. Құр ма лас сөй лем нің бір сы ңа ры жал пы лау ыш мән ді, қал ған да ры со ның мә нін аша­
тын дай тү сін дір ме лі қа ты нас та құ рыл ған бол са, ал ғаш қы сөй лем нен соң қос нүк те 
қой ыла ды. Мы са лы: 
Қа­зір­жай­лау­шы­лар­дың­де­ні­екі­жер­ге­жи­нал­ған:­бір­жи­ын­Аман­
отыр­ған­көп­ау­ыл­да,­ен­ді­бір­жи­ын­Шә­кен­ау­лын­да.­(Ғ.Мұс­та­фин)
3. Төл сөз ден бұ рын кел ген ав тор сөзiнен кейiн қол да ны ла ды. Мы са лы: 
Үш­әжей­Оты­рар­
то­пы­ра­ғын­ақ­жiбек­ма­та­ға­тұ­мар­етiп­орап:­«Қай­да­жүр­сең­де,­ту­ған­то­пы­ра­ғың-
ның­қа­си­етi­же­леп-же­беп­жүрсiн»,­–­деп­мой­ны­ма­тақ­ты.­(М.Ша­ха­нов)
4. «Мы са лы», «атап айт қан да», т.б. қыс тыр ма сөз дер ден соң оның мә ні ашы ла тын сөз­
дер мен сөй лем дер ай ты ла тын бол са, атал ған сөз дер ден соң қос нүк те қой ыла ды. 
Мы са лы: 
Сан­есім­зат­тың­са­нын­біл­ді­ре­ді.­Мы­са­лы:­екі­ал­ма,­бес­кі­тап,­т.б.
5. Са на ма лап бе рі ле тін ой ды ық шам дап бер ген де, қос нүк те қой ыла ды. Мы са лы: 
Сын­
есім­нің­түр­ле­рі.­Құ­ры­лы­сы­на­қа­рай:­да­ра,­күр­де­лі;­ма­ғы­на­сы­на­қа­рай:­са­па­лық,­қа-
тыс­тық.
2.
Оқы лым мә ті ні нен қос нүк те қой ыла тын дай етіп бір не ше сөй лем жа зың дар. Қой ылу 
се бе бін тү сін ді рің дер.
Жа зы лым
3.
Өз ге пла не та да өмір сү ру дің пай да сы мен зи янын өз қи ял да рың бой ын ша са на ма лап 
жа зың дар. Қос нүк те ні қол да ну ды ес ке рің дер. 
Ізде нім дік тап сыр ма
4.
Қо сым ша әде би ет тер мен ға лам тор ма те ри ал да ры нан Марс ға лам ша ры ту ра лы мә лі мет 
жи наң дар. Қыс қа ша мә тін жа зып, қан дай стиль ге жа та ты нын дә лел дең дер.
Үй тап сыр ма сы
5.
Мә тін ді өз қи ял да рың мен жал ғас ты рып жа зып кө рің дер.
«Қы зыл жұл дыз дың» бел гі лі бол ға ны қа шан? Қа зақ мұ ны «Қы зыл 
ға лам шар» де се, ежел гі рим дік тер со ғыс Құ дай ының аты мен «Марс» деп ата ған.
Ен ді, мі не, осы ға лам шар ды адам зат елі жай лап ке ле ді...
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

170
 

жүктеу/скачать 2,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: