319
БАСТАПҚЫ ДЕРЕК: сауалнама, сұхбат және бақылау
жазу немесе журналға тіркеу. Бұл әдіс кеңістіктің, факторлардың, іс-әрекеттер
мен оқиғалардың дескриптив және формалды түсініктемелерінен бастап, мақ-
саттарды, сезімдерді және негізгі «әңгімелерді» қамтитын дескриптив нарратив
түсіндірмелерді қамтуы мүмкін. Оның формасы кодталған кесте мен сандық
бағалаудан бастап, сапалы суретке, ои� картасы мен идеяларға деи�ін әрқилы
болуы ықтимал.
Жазып алу әдісі (немесе әдістері) бақылау процесіндегі қатысу деңгеи�іне,
оның ашықтығы және құрылымдануына қараи� әртүрлі болады. Ашық бақы-
лау зерттеуінде толтырылатын бақылау кестесін қолдану, суретке түсіру, аудио
және/немесе беи�нетаспаға жазу орынды. Ортаға дендеп енетін әрі көбінесе
жасырын жүретін бақылау зерттеуінде, жазу парағын, журналды, сызу қағазын
немесе картаны бақылау ортасынан шығып, оңаша қалған сәттерде қолдана-
сыз. Кеи� жағдаи�да аталған құралдардың бірнешеуін паи�далануыңыз ықтимал.
Қолданатын әдістеріңіздің түріне қарамастан, деректі мүмкіндігінше жүи�елі
түрде жазып алу маңызды. Өи�ткені бұл – болашақта талдауға қажет дерек.
Аутенттеу
Ои� жүгірту арқылы жаңсақ пікірлеріңізді қадағалап, сенімді дерек жинаи� алға-
ныңызды тексеру қиын болуы мүмкін. Дегенмен дерек жинауда мұқият болуды
қамтамасыз ету мен ои�дың аутенттігін растау үшін паи�даланылатын бірнеше
стратегия бар. Кең репрезентация, ұзақ та табанды жұмыс, кристалдау, қанағат-
тану, процесті әріптестердің/жетекшінің шолуынан өткізу және әдісті толық тү-
сіндіру арқылы мұқияттыққа қол жеткізуге болады. Растаудың стратегиялары қа-
тысушының тексеруін және триангуляцияны қамтиды (8.2-қосымшаны қараңыз).
Онлайн мінез-құлықты бақылауға бола ма?
Иә, болады. Бірақ дәл сол этика дилеммасы мен проблемалары алды-
ңыздан шығады. Мысалы, жасырын зерттеуге рұқсат алу қиын. Мысалы,
сіз бақылаи�тын адамдардың нақты рұқсатынсыз Chatroulette.com саи�тын
бақылауға өтінішіңіз мақұлдануы екіталаи�. Бірақ зерттеу мақсатыңызды
ашып көрсетуге мүмкіндік беретін кездер болуы мүмкін. Мысалы, интер-
неттегі виртуалды ои�ыншылардың мінез-құлқын бақылағыңыз келді де-
лік. Ои�ынды көріп отырып, дерек жинауға қандаи� да бір рұқсат алуыңыз
мүмкін. Рұқсатты қатысатын не қатыспаи�тын бақылаушы ретінде аласыз.
Онлаи�н бақылау мәселесі стратегиялық ои�лауды қажет етуі мүмкін, бірақ
менің ои�ымша, бұл – соған тұрарлық жұмыс. Өи�ткені адамдардың өмірі
күннен-күнге виртуалды әлемге ои�ысып барады.
Достарыңызбен бөлісу: