10
зерттейді). Мысалы, лексикология синонимдерді құр атап көрсетеді, ал
олардың қайсысы қандай жағдайда қолданылуын көрсету – стилистиканың
міндеті.
Демек, стилистика тілдік құрылымның элементтерін фонетика,
лексикология, грамматика сияқты құрылысы мен мағыналары жағынан
зерттеумен шектелмейді, сонымен бірге олардың қолданыс кезіндегі
ерекшеліктерін, мағыналық, эмоционалдық реңктерін, қабылдаушыға әсер
ету мүмкіндіктерін айқындайды.
Мұның бәрі қандай тіл болмасын құрылымы, құрылысы жағынан толық
анықталып болғаннан кейін ғана мүмкін болады. Сондықтан қазақ тілінің
стилистикасы да ғылым ретінде қазақ тілінің дыбыстық құрылымы, сөздік
құрамы, грамматикалық құрылысы толық зерттеліп болғаннан кейін ғана
дүниеге келді. Бұл стилистиканың басқа ғылым салаларынан кейінірек пайда
болғанын дәлелдейді. Осыған байланысты болса керек, В.В.Виноградов:
«Тілдік құралдардың әсер ету сапаларын зерттей отырып, сөздік құрамдағы,
сөз
таптарындағы,
синтаксистік
құрылымдардағы
синонимдік
эквиваленттерді, варианттарды айқындай отырып, стилистика тілді
зерттеудің өзіндік бір биік шыңы, ұлттық тілдік мәдениетті арттырудың
теориялық негізі болып табылады»,
-
дейді [3, 6 б.].
Тіл білімінде стилистиканың жалпыға бірдей қалыптасқан анықтамасы
жоқ. Мұның бір себебі өзінің қалыптасуы барысында тіл білімінің бұл саласы
әр түрлі бағыттардың құрамында дамыды. Алғашқы кезде көркем тілді
зерттеу аясында дамыса, соңғы кездері оның зерттеу нысаны әлдеқайда
кеңейіп, тармақтала түсті.
Жалпы мәнінде алсақ, стилистика тілдің мәнерлі құралдары туралы,
сонымен қоса тілдік құралдарды сөйлеудің мазмұнына, қарым-қатынастың
мақсатына, жағдайы мен саласына сәйкес қолдану, яғни тілдің қызмет ету
заңдылықтары туралы ілім деп анықтауға болады. Қарым-қатынастың
анағұрлым жинақталған, әлеуметтік мәнге ие болған ондай салаларына
Достарыңызбен бөлісу: