205
жатады. Тағаммен бірге түсетін кальцийдің қосылыстары іс
жүзінде суда ерімейді. Асқазанның қышқыл сөлінің әсерінен
олардың бір бөлігі еритін қосылыстарға айналады. Кальций,
фосфор қышқылының бір негізді тұздары түрінде ұлтабарда
сіңіріледі және оның сіңірілуіне май, май қышқылдары, Д
витаминінің мөлшері үлкен әсер етеді.
Кальцийдің қандағы қалыпты мөлшері 2—2,5 ммоль/л-дей,
егер одан көбейсе, онда фосфор мөлшерінің азаюына әкеліп
соғады және керісінше болады, яғни қанда кальцийдің
мөлшері азайса онда фосфордың мөлшері көбейеді. Сөйтіп,
кальцийдің деңгейі өзін-өзі реттеп тұрады. Д витаминінің
қатысуымең кальций мен фосфор қанға түседі, қанда олардың
арақатынасы үйлескен деңгейде болады. Егер белгілі бір
себептермен кальцийдің қандағы мөлшері көбейетін болса,
онда
қалқаншасерік
безде
паратгормонның
өндіріліп
шығарылуы тежеледі де, қалқанша бездерде кальцитониннің
өндірілуі артады. Осының нәтижесінде кальцийдің қандағы
мөлшері қажетті деңгейге келеді, сонымен қатар фосфордың
да деңгейі қалыпты күйге көшеді.
Кальций мен фосфордың тұрақты деңгейі кальцитонин және
паратгормон арқылы реттеліп отырады. Кальцитонин —
қалқанша бездің С-жасушалары түзетін гормон және оның
қандағы кальцийдің мөлшерін азайтатын қасиеті бар.
Паратгормон — қалқаншасерік безде өндіріледі де, ол
керісінше, қандағы кальцийдің мөлшерін көбейтеді.
Организмге кальций мен фосфор тағамдық заттармен бірге
түседі.
Олардағы
кальций
мен
фосфордың
үйлесімді
арақатынасы 1 : 1,25 ке теңеледі. Тағам құрамында
фосфордың мөлшері көп болып, кальций аз болса, онда
кальций
бүйрек,
ішек
тамырларында,
коронарлық
артерияларда жиналады. Мүндай жағдай негізінен тек
балықпен және уылдырықпен тамақтанудан болуы мүмкін. Бұл
дерт ересектерде ғана емес, сонымен қатар балаларда да
дамуы ықтимал. Кальцийдің ішектерде көп сіңірілуі өсіп
келе жатқан жас балаларда, жүкті және бала емізетін
әйелдерде байқалады. Ал, Д гиповитаминозы, өт жолдары
бітелгенде, май қышқылдарының ыдырауы бұзылғанда ашішек
қабынуы
кезінде,
керісінше
кальций
мен
фосфордың
сіңірілуі
қиындайды.
Оксалаттары
көп
және
майлы
тағамдарды
артық
пайдаланғанда,
ұзақ
іш
өтулері
кездерінде кальцийдің сіңірілуі мүлде болмауы мүмкін.
Кальций алмасуынның бұзылыстары гипокальциемия және
гиперкальциемия деп аталатын екі түрде кездеседі.
Достарыңызбен бөлісу: