Жер бетіндегі тірі материяның дамуы олардың үздіксіз
ұрпақ
алмастыруымен қатар жүріп отырады. Тіршілік
организмдердің
көбеюімен тікелей байланысты. Сол арқылы белгілі бір биологиялық
түрге тэн белгілер мен қасиеттер ұрпақтан-ұрпаққа беріледі.
Басқаша
айтқанда ұрпағы белгілі дәрежеде өзінің ата-анасына ұқсас болып
туады. Мұны тұқым қуалаушылық дейді. Көпшілік жағдайда
организмнің белгілері мен қасиеттері өзгермей біршама түрақты
түрде
беріліп отырады, яғни ұрпағы өзінің ата-аналарына ұқсас
болып келеді. Бірақ олардың арасында толық ұқсастық ешқашанда
болмайды. Бір ата-анадан тарайтын
ұрпақтың бір-бірінен қандай
болмасын бір белгі - қасиетінде айырмашылығы да болады.
Организмнің тұқым қуалаушылық қасиеті өзгермейтін нәрсе
емес. Ол сыртқы орта факторларының әсерінен үнемі өзгеріп
отырады.
Оны өзгергіштік деп атайды.
Организмнің көбеюі
барысында бір
белгі - қасиеттердің тұрақты түрде сақталуымен
қатар екінші біреулері өзгеріске ұшырайды. Соған байланысты олар
жаңарып, түрленіп отырады. Түқым
қуалаушылық пен өзгергіштік
бірімен -бірі қатар жүретін, бір жағынан бір-бірімен қарама-қайшы,
сөйте тура өзара тығыз байланысты процестер.
Организмдердің тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі туралы
ғылымды генетика деп атайды (грекше genesis- шыгу тегі).
Мұндай
атауды 1906 жылы ағылшын оқымыстысы В.Бэтсон үсынған
болатын.
5