Iлияс Есенберлин. «Алмас Къылыш» (Коьшпендiлер – 1)
© «I. Есенберлин атындагъы къор», 2004
www.kazakhstanets.narod.ru
66
Ал осы дауды түбі Жәнібек пен Керейдің дауына аударсам деген Әбілқайыр әлі
де болса Қобыланды мен Ақжолдың арасын оқта-текте бүлдіріп отыратын.
— Ақжол жайында дейсің бе? Оның жайын маған несіне айтасың, — деді хан
баяу сөйлеп.
Қобыланды мен Ақжолдың арасындағы өшпенділіктің өзі білетін жайдан
бөтен, біріне-бірі кешпес жау боларлықтай тағы да бір сырдың барын Әбілқайыр
білмейтін. Сондықтан екі батырдың арасын тек өз тұрғысынан өршіте түскен.
Түбін күтіп, өз басына тиер өсек-аяң сөздерге де шыдаған.
— Батыр Саянды Ақжол қашырып отыр ғой.
— Білемін...
— Білсеңіз... Кінәсі қолыңызда тұрғанда...
Әбілқайыр ақырын күлімсірегендей болды.
— Өйтуге болмайды. Ақжол жақтағылардың күші мол...
Қобыланды кенет ашулана қалды.
— Қандай күш?! ән мен сөз баққан Арғынның көп жігітін айтасыз ба? Рұқсат
етіңіз, он сойылмен Ақжол бидің аулын тал түсте шауып берейін.
— Ақжол бидің аулы Жәнібек пен Керей сұлтанның ордаларымен қотандас
отырған жоқ па? Ақжолды шауып жатқанда олар үндемей қалар ма?
Қобыланды бұрынғысынан бетер күреңденіп:
— Үндемей қалмаса тағы мейлі! Онда мен оларды Ақжолмен бірге шабамын.
Хан тұнжырап кетті. «Жоқ, жоқ, өйткізуге болмайды. Бүгін
қара халық
сұлтандардың ауылын шауып дағдыланса, ертең ханның Ордасына да лап беруден
тайынбайды. Қардың басын қар алар, ханның басын хан алар. Қара халықты
басқарудан туған таласымызды Шыңғыс ұрпағы өзіміз шешуіміз керек. Мейлі
бірімізді біріміз қан жоса етсек, о да біздің ғана шаруамыз. Ал
сұлтандар
тағдырын бүгін қара халыққа шешкізсек, дағды алған бассыз кеткен ноқай тобыр
ертең ереуілдеп Орда тағдырын өзі сойылымен шешеді. Иә, сонда Қобыландыға
қандай жауап беру керек? әйтсе де, оның елу батпан
1
шоқпарын сілтетіп қалған
жөн-ақ».
— Ақжол батырдың көзі жойылса, Жәнібек пен Керей ең жанашыр адамынан
айрылады.
— Олай болса, тек Ақжол бидің жалғыз өзін жоюға рұқсат етіңіз, хан ием!
— Бір адамды өлтіру үшін, он адам боп ауылды шабудың қажеті бар ма? әлде
жекпе-жекке күшің жетпей ме?
Бұл сөз Қобыланды батырдың намысына тиді, бірақ ол хан алдында тұрғанын
ұмытпай, қинала жауап қайырды.
— Жекпе-жекке Ақжол би шықпаса қайтемін, хан ием?..
— Онда... Жекпе-жек жүз кездесер жолын торлау керек.
Қобыландының онсыз да күрең беті енді тіпті күреңденіп кетті. Хан сөзін ол
дұрыс түсінді. «Ақжолды қарақшыдай аңдып жүріп жалғыз жүрген кезінде өлтіруі
керек. Жоқ, Қобыланды батыр ондай қарақшы емес. Өлсе де,
өлтірсе де қан
майданда жаумен бетпе-бет келеді».
Қара Қыпшақ жолбарысының намыстанып қалғанын хан да сезді. Енді ол
бұйыра сөйледі.
1
Б а т п а н — салмақ өлшемі. Бір батпанда 200—300 грамм ауырлық бар.