72
Бұлай аман да су дың сөз дік фор ма сы мен қа тар жү ре тін рә сім дік
фор ма сы бар. Ол – мін дет ті түр де қол бе рі су. Қол бе рі су дің өзі нің
стан дарт та ры бар. Жа сы кі ші адам екі қо лымен жа сы үл кен адам
ның қо лын қы са ды. Аман дас қан кез де қол ды жай тигізе сал ған нем
құ рай ды лық тың ны ша нын та ны ту бо лып са на ла ды. Сон дық тан екі
қол ды ала қа ны ңыз ға тол ты рып, қы сып тұ рып ала сыз. Бұл да ерек ше
іл ти па ты ңыз ды көр се те ді. Әй ел адам ба сын шұл ғып, іл ти пат біл ді ре
ді, ол да аман да су. Ал ен ді қа тар құр бы лар жай ғана «Сә лем » деп
аман дас са бо ла ды.
Түр лі жағ даят қа қа тыс ты аман да су дың фор ма ла ры бар. Жо лау
шылап ке тіп ба ра жат қан адам ға «Жол бол сын » деп аман да са ды.
Ол адам «Әлей бол сын » деп жау ап бе ре ді. Аң шы лық тан ке ле жат са,
«Қан жы ға май лан сын » дей ді қа зақ. Мал ба ғып жүр ген адам ды көр се,
«Ба ғар кө бей сін » дей ді.
Сә лем де су – қа зақ мә де ние тін де өте ма ңыз ды әдеп тің бі рі. Сол
се беп ті «Сә лем – сөз дің ата сы» деп ай та ды.
4.
Үйге көп тен кө ріс пе ген ту ыс та рың қо нақ қа кел ді. От ба сы мү ше -
ле рі мен қо нақ тар ара сын да ғы диа лог ті жа зың дар. Әуен, әуез,
кідіріс пен қарқынды сақтап, бір-біріңе оқып беріңдер.
5.
Үш топқа бөлініңдер, берілген мәтіндерді жалғастырып, қазақ
хал қы ның сәлемдесу мәдениеті туралы аңдатпа мәтін құрас ты -
рың дар.
1-топ.
Әдеп, адам шы лық аман да су дан бас та ла ды. Сәлем-
де су дің мәні – бетпе-бет ұшы рас қан сәт тегі үнсіз дік ті жою,
өз дері нің аман-есен дидар ласып тұр ға ны на қуа ну...
2-топ.
Мұсыл ман хал қын да аман да су «Ассалау ма ға лей-
күм» де ген сөз ден баста ла ды. Ол – «Сіз ге Алла ның нұры жау-
сын» де ген сөз екен...
3-топ.
Қа зақ та еш қан дай шаруа сыз, арнап сә лем бе ру рә-
сі мі – ерте ден қалып тас қан ізеттілік. Оны көбіне туыс адам-
дар, құдан да лы, жег жат, дос-жаран дар ат қар ып жа та ды...
Достарыңызбен бөлісу: 
