Т. Н. Ер ме ко ва, Г. Б. Тоқтыбаева, Н.Ә. Дүсіпова 10 ар ма н

166
09. mp3
Сәу лет өне рі нің түр ле рі
Сәу лет өне рі, яғ ни ар хи тек ту ра – адам дар дың күн де лік ті 
өмі рі үшін са лын ған ғи ма рат тар. Мы са лы: тұр ғын үй лер, 
қо ғам дық жә не тұр мыс қа қа жет ті құ ры лыс тар, ме мо ри ал дық 
ес ке рт кіш тер жә не т.б.
Сәу лет өне рі мы на дай тип тер ге бө лі не ді:
• тұр мыс тық, яғ ни қа ла лық жә не ау ыл дық үй лер, са рай лар;
• кә сі би, бұ ған фаб ри ка, зау ыт құ ры лыс та ры, электр 
то ра бы ор та лық та ры, гид ро тех ни ка лар, те ңіз пор ты, вок-
зал, мет ро жә не т.б. жа та ды;
• ша ру ашы лық, олар – қой ма лар, га раж дар, ав то тұ рақ тар;
• қо ғам дық, яғ ни оқу-ағар ту, бі лім үй ле рі, театр, мә де ниет 
жә не де ма лыс үй ле рі, мұ ра жай лар, көр ме зал да ры, ста-
ди он, ме мо ри ал дық ес ке рт кіш тер жә не т.б.
Кез кел ген ғи ма рат тың сырт қы кел бе ті оның функ ция-
сы нан, кім ге ар на лып са лын ға ны нан ха бар бе ріп тұ ра ды.
(bilimdiler.kz)
10. mp3
Қа зақ тың ки із үйі
Ки із үй – Ор та лық жә не Ор та Ази яны қо ныс тан ған мал 
өсі ру ші лер дің не гіз гі бас па на сы. Мә де ни-тұр мыс тық жә не 
ша ру ашы лық мақ сат қа ар на лу ына қа рай бір не ше түр ге 
бө лі не ді. Ша ғын түр ле рі мы на лар: жаз дық тұр ғын ки із үй; 
жо рық ке зін де ті гу ге ар нал ған абы лай ша не ме се жо лым үй; 
кө ші-қон да пай да ла ны ла тын уа қыт ша жап па үй; екі қа нат ты 
ақ та ғыр үй; ки ізі нің то зы ғы жет кен қа ра құ рым үй жә не т.б.
Ал ақ ки із ді түр лі түс ті ма та мен оюла ған ақ ала ор да лар, 
24 қа нат ты ал тын үзік ки із үй лер, хан дар мә жі ліс өт кі зе тін 
30 қа нат ты ал тын ор да лар көр кем бе зен ді рі луі жа ғы нан 
ерек ше көз тар та ды. Жас жұ бай лар ға ар нал ған отау үй де 
жа сау-жи һаз ға бай, сән ді де сал та нат ты ке ле ді.
Ки із үй дің не гіз гі қаң қа сын, яғ ни ке ре ге, уық, ша ңы рақ, 
сы қыр лау ық та рын «сүйе гі» деп атай ды. Ки із үй ді ті гер де, ең 
ал ды мен, қо лай лы жер таң дап ала ды. Со нан соң ке ре ге лер ді 
жай ып, оны таң ғыш тар мен бі рік ті ре та ңа ды, есі гін ор на-
та ды. Бас құр-таң ғыш тар мен мық тап та ңыл ған ке ре ге шең-
бе рі нің үс ті нен ба қан мен ша ңы рақ кө те ріп, оған уық шан-
ша ды. Әр бір уық қа ла мын ша ңы рақ қа лам ды ғы на сұ ғын та 

жүктеу/скачать 7,23 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: