MeHiniKTi
царажат кездер1
ece6i
шоттарына "Ж ар-
ш л ь щ капитал", "Р е зе р в е н к апитал", "Эмиссияльщ
Kipic", "Таратылмаган табыс (жабылмаган зиян)" жене
т.б. шоттары юредь Б ул шоттарда кесшорынньщ мен-
miKTi каражат кездершщ болуы мен ^озгалысы керсе-
тьпш бейнеленедк
Тартылган цайнар кездер
жене олармен болатын
езгер!стер ece6i yniiH "1^ыска мерз1мд1 банктж карыз",
"Сальщтар бойынша мшдеттемелер", "Жабдьщтаушы-
лар мен мердшерлерге кредиторлык берешек", "Ж умыс-
шылармен телеманы бойынша есеп айырысу" жене т.б.
шоттарында керсетьлген акпараттар пайдаланылады.
Ш аруаш ыльщ процестер1 есебш щ шоттары
дайын-
дау, ondipy жэне сату процестерЬ
есе п те р ш щ
шоттарына ажыратылады.
Дайындау процестдег1
шыгындар (к е л ш - тасымал-
дау) дайындалган eHAipic щэрларыньщ ездер1 есептелетш
шоттарда есептеледь
Ondipic npoyeci шоттары
бул ещцрштш шыгындар
есепке алынатын ещцрштш шоттар. Оларга:
"H e ri3 ri
e H A ip ic ",
"К е м е к п п
e H A ip ic ",
"У с т е м е ш ы гы ндар"
шоттары жатады.
Сату процесЬ шоттары
б ул ешмд1 сату бойынша
табыстар мен шыгындар есептелшетш жене субъектшщ
^аржы-шаруашыльщ кызметшщ нетижеш шыгарыла-
тыншоттар. Оларга: "Табыстар", "Ш ыгындар", "Есептж
жылдын, пайдасы (залалы )" шоттары жатады.
Экономикальщ едебиеттерде шоттардьщ экономика-
льщ мазмуны бойынша ж ш телуш е басца да шоттардьщ
жжтелу1 келт1р1ледь Олардын, арасындагы басты айыр-
машыльщтар шаруашыльщ цуралдарыныц турлер1 мен
шаруашыльщ процестерш керсететш шоттардьщ топтас-
тырылуында жатыр. А л шаруашыльщ цуралдарыньщ
к;урылу кездерш есепке алатын шоттардьщ топтасты-
рылуы, терт1п бойынша, б1рдей курылады.
129
081
:
р
л
!
к
с
с
с
п
ш
о
т
т
а
р
ы
н
ы
ц
э
к
о
н
о
м
и
к
а
л
ы
к
м
а
з
м
у
н
ы
б
о
й
ы
н
ш
а
ж
1
к
т
с
л
у
|
Шоттардьщ экономикальщ мазмуны бойынша жжте-
лу1 бухгалтерлж есепшоттарыньщ жоспарын цуруга не-
п з болып алынган.
5.8. Шоттардьщ баланспен байланысы
бойынша жжтелу1
Балансца цатысы бойынша барльщ шоттар былай
белшедк
1. Баланстьщ;
2. Баланстан тыс.
Баланстын; шоттар
кесшорынгатшст1 шаруашыльщ
цуралдарын жене олар цурылган цурылу кездерш керсе-
тедь Осы шоттар бойынша цалдьщ баланстьщ
Heri3ri
белж ш де керсет1лед1 жене олардын, сомалары баланс
валютасын цурайды. Баланстын шоттардьщ е р е к ш е л т
олардын, арасында корреспонденция ушш шектеудщ жоц
екендап болып табылады.
Баланстьщ шоттар былай белшедк
1) активтж жене контрактивтж, олардыц eneyi де
баланс актившде керсетьледц
2) пассивт1к ж ене к он трп асси втш , осы ш оттар
бойынша цалдьщтар баланс пассившде керсетшген.
Баланстан тыс шоттар -
бул нацты кесшорыннын,
меншш. емес объектьлер керсетдлетш шоттар, сондьщтан
да олар кесшорын балансына есер етпейдь
Баланстан тыс шоттар уш топца белшедк
1) депозиттЬмулжтж. Олар кесшорынга жатпайтын,
б1рац оныц и елж ш дег! цундыльщ тарды есепке алуга
арналган. Осындай шоттарга "Ж а л га алынган
Heri3ri
цуралдар", "Ж ауапты сацтауга алынган тауарлы-мате-
риалдьщ ц ун д ы льщ тар ", "К ом и сси яга цабылданган
тауарлар" шоттары жене т.б. жатады;
2) бакылау шоттары. Олар баланстьщ шоттар жуйе-
сшде керсетшмейтш жеке ерекеттерге бацылау жасауга
арналган. Оларга: "Ц а та л бацы лаудагы бланкьлер",
"Жекешелещцрьяген чектер" жене т.б. шоттар жатады;
3) шартты кукьщтар мен м1ндеттемелер. Б ул шоттар
шаруашыльщ келкпм-шарттары, нарядтардыц орында-
131
луы туралы керсетк1штерд1 алу унин жене цайта цал-
пына келт1ргенге д ей ш п : ip i ш ы гы ндалулар мен ур-
льщтар, орындалган мерд1герлж-к;урылыс жумыстарына
телемдер, олардыц осы меселелерд1 толыгымен шешуге
деш нп даулар салдарынан банк аркылы ж1бер1лмеген
телемдер баланстан алынып тасталган ^уралдарды кер-
сету уппн пайдаланылуы мумкш.
ЦО РЫ ТЫ Н Д Ы
Бухгалтерлш есепшоттарын яиктеуд1 ^арастыру ep6ip
шотты жиетеу белгшерше байланысты сипаттауга жене
цажетт1 б у х г а л т е р л ж ж азбалар ды к;уру TepTi6iH
аньщтауга мумкшдш бередь
Шоттардыц жистелу белгшерш е байланысты
сипаттамалары
№
р/с
Б у х г а л т е р л ж
е с е п ш о т т а р ы
М а к с а т ы
ж э н е
к у р ы л ы м ы
б о й ы н ш а
Э к о н о м и к а л ы к
м а з м у н ы б о й ы н ш а
Б а л а н с к а
к а т ы с ы
б о й ы н ш а
1
М а т е р и а л д а р
Н е п з п ,
и н в е н т а р -
л ы к
Е н б е к з а т т а р ы н
е с е п т е у г е а р н а л г а н
Б а л а н с т ы к ,
а к т и в т 1 к
Ж а р р ы л ы к
к а п и т а л
Н е п з п .
M e H m iK T i
к а п и т а л
M e H m iK T i к а р а ж а т
к е з д е р ш е с е п т е у г е
а р н а л р а н
Б а л а н с т ы к ,
п а с с и в п к
3
К а с с а д а г ы
а к т а
Н е п з п ,
а к ш а л а й
А й н а л ы м с а л а с ы
к у р а л д а р ы н
е с е п т е у г е а р н а л г а н
Б а л а н с т ы к ,
а к т и в п к
4
Е с е п б е р у г е
Т Ш С П
т у л г а л а р м е н
е с е п а й ы р ы с у
Н е п з п , е с е п
а й ы р ы с у
А й н а л ы м с а л а с ы
к у р а л д а р ы н
е с е п т е у г е а р н а л г а н
Б а л а н с т ы к
а к т и в п к
5
Н е п з п
к у р а л д а р д ы н
т о з у ы
Р е т т е у х ш ,
к о н т р а к т и в -
TiK
Е н б е к к у р а л д а р ы н
е с е п т е у г е а р н а л г а н
Б а л а н с т ы к ,
К о н т р а к -
т и в п к
132
5.9. Бухгалтерлш есепшоттары жоспарыныц
сипаттамасы
Ш аруашыльщ цызметш бацылау упин цажетт1 бар-
лы ц мацызды керсетк1штер бухгалтерлш есепте шоттар
дыц непзшде бейнеленш керсетшедь Бухгалтерлш есеп
шоттары кесшорынныц шаруашыльщ цуралдары тур-
лерш щ жагдайы жене цозгалысы, олардыц цуры лу кез-
дершщ болуы мен шаруашыльщ процестершщ нетижеЫ
ту рал ы ацпараттарды цамтиды. Ш аруаш ыльщ субъек-
тш ш щ царжылыц есеп
Достарыңызбен бөлісу: |