Негіздері


І  дискісінің ортасынан  Z



Pdf көрінісі
бет204/228
Дата21.11.2022
өлшемі8,4 Mb.
#159250
түріОқулық
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   228
Байланысты:
tұңғyshbaeva-z.b.-czitologiya-zhәne-gistologiya-almaty-2015-274-bet.

І 
дискісінің ортасынан 
Z
cызығы ӛтеді. Екі 

сызығы арасындағы бӛлікті
 
саркомер
деп атайды.
Саркомер
– (грек сӛзі
sarkos – ет, ұрық және meros – бӛлік, үлес) миофибриллалардың 
жиырылатын және қайталанатын бӛлігі (128,129-суреттер). Сондықтан
саркомер миофибриллалардың құрылымдық және жиырылғыш бірлігі болып 
саналады. 
Ол 
бір-бірімен 
әрекеттесетін 
белокты 
жіпшелер 

миофиламенттер
 
жиынтығынан тұрады.
Миофиламенттердің 2 типі бар: 
1.
Жуан миозинді
(ұзындығы 1500 нм, диаметрі 10-15 нм); 
2. Жіңішке актинді (
ұзындығы 1000-1100 нм, диаметрі 5-8 нм).
 
128 - сурет. Бҧлшық еттің қҧрылысы.
(dic.academic.ru) 
Бҧлшық ет 
Бҧлшық ет 
талшығы 
(симпласт) 
Бҧлшық ет 
Миофибрилла 


248 
Сонымен қатар, басқа да белоктар кездеседі: тропомиозин Б (жіңішке 
бұлшық ет типтерінің бәрінде); тропомиозин А немесе парамиозин (жуан 
бұлшық ет типтерінің бәрінде) және тағы басқалар. 
Миосимпластта жасуша орталығы жоқ, яғни олар бӛлініп, кӛбеймейді. Соған 
байланысты бұлшық еттің регенерациясы миосателлитер арқылы іс жүзіне 
асырылады. Жараланған бұлшық ет талшығына жақын жатқан 
миосателлиттер бӛлініп, миобластар пайда болады, жарақаттанған жерде 
кӛптеген жаңа талшықтар қалыптасады. 
 
129 - сурет. Саркомердің қҧрылысы. (Б.Альбертс бойынша)
 
Миосателлиттер 
– 
аз дифференциацияланған жасушалар, ет 
ұлпасының регенерациясына қатысады. Олар миосимпласттың сыртындағы 
базальді мембрана мен сарколемманың арасында орналасады. 
Кӛлденең салалы бұлшық еттің құрылысы күрделі, оған шоғырлану 
тән. Шоғырланудың бірнеше қатары болады. Бірінші реттік шоғырланудың 
арасын байланыстыратын борпылдақ дәнекер ұлпа, ол арқылы қан 
тамырлары мен жүйке талшықтары ӛтеді. Ал, кейінгі қатарлары дәнекер 
ұлпасының тығыз қабатымен бірігіп, бұлшық етті тұтас қаптап тұратын 
тығыз қабықшаға айналады. Бұлшық ет сіңірлер арқылы сүйекпен 
байланысып, дене бӛліктерін қимылға келтіреді ( 130-сурет).
Құстардың, сүтқоректілердің және адамның бұлшық ет талшығының 
ядролары сарколемманың астында цитоплазманың шет жағында орналасады. 
Тӛменгі сатыдағы омыртқалылар мен барлық омыртқасыздарда ядро 
талшықтың 
ішінде, 
немесе 
ортасында 
орналасқан. 
Электрондық 
микроскоппен зерттеу саркоплазманың құрамында мембраналармен 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   228




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет