Оқулық «Білім беруді дамытудың федералдық институты»
ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ. ЭЛЕКТР
жүктеу/скачать 5,26 Mb. Pdf көрінісі
|
Каз.Морозова Электротехника и электроника
| 15.3.
ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯ КӨЗДЕРІ. ЭЛЕКТР ЭНЕРГИЯСЫН ТАСЫМАЛДАУ ЖӘНЕ ТАРАТУ Электр энергиясы əмбебап: қашықтағы таратылымдарға ыңғайлы, жекелеген тұтынушыларға оңай таратылады жəне қарапайым құрылғылардың көмегімен басқа энергия түрлеріне айналады. Бұл мəселелер тұтынушыларға электр энергиясы, кернеулер жəне тоқтарын түрлендіру, бөлу жəне электр энергиясын беру ішіне отын энергиясын түрлендіру немесе құлайтын су энергетикалық жүйені шешіледі. Электр энергиясының көздері энергияның жалпы өндіріс режиміне ие электр станциялары болып табылады: ■ жылулық — ЖЭС; ■ гидравликалық — ГЭС; ■ атомдық — АЭС. Өз кезегінде, электр желілері, трансформаторлар мен коммутациялық аппараттар электр станцияларының бірлескен жұмысын жəне тұтынушылардың арасындағы энергияны бөлуді қамтамасыз етеді. Электр энергиясын басымалдау жəне тарату сатылы принцип бойынша құрылады (15.1-сурет). Электр тасымалдау желілерінде (ЭТЖ) шығындарды азайту үшін кернеу электрлік қосалқы станцияларда орнатылған көтергіш (ГПП-1) жəне төмендеткіш трансформаторлар (ГПП-2) арқылы арттырылады. Ірі қосалқы станциялардан электр энергиясы трансформаторлық қосалқы станцияларда (ТП) түпкілікті кернеудің төмендеуі жүзеге асырылатын объектілерге тікелей жеткізіледі. Электр желілеріндегі энергияны бөлу, əдетте, 50 Гц үш фазалы айнымалы тоқ болып табылады. 15.1 -сурет. Электрмен қамтамасыз етудің жалпы схемасы 226 15.4. ЭЛЕКТР ҚАБЫЛДАҒЫШТАР КАТЕГОРИЯЛАРЫ. ЭЛЕКТР ҚАБЫЛДАҒЫШТАРДЫҢ СИПАТТАМАЛАРЫ Электр энергия қабылдағышы ( электр қабылдағыш ) желіден энергияны алатын жəне оны технологиялық процестерді орындауға жұмсайтын технологиялық блоктың немесе механизмнің электр бөлігі болып табылады. Электр торабынан электр энергиясын тұтынып, электр қабылдағыш оны басқа энергия түрлеріне айналдырады: механикалық, жылулық, жарық немесе басқа параметрлері бар электр энергиясына (тоқ түрі, кернеу, жиілік бойынша). Кейбір технологиялық қондырғыларда бірнеше электр қабылдағыштары бар: станоктар, крандар жəне т.б. Электр қабылдағыштар кернеу, тоқ түріне жəне жиілігіне, бірлік қуатына, электрмен жабдықтау сенімділігіне, сондай-ақ жұмыс режимі мен технологиялық таңбаға қарай жіктеледі. Кернеу бойынша электр қабылдағыштар екі топқа бөлінеді: 1000 В дейін жəне 1000 В астам. Тоқ т ү р і ж ə н е о н ы ң ж и і л і г і б о й ы н ш а электр қабылдағыштар өнеркəсіптік жиіліктің (50 Гц) айнымалы тоқтың қабылдағыштарына, 50 Гц-ден (жоғары немесе төмен) басқа жиіліктегі тікелей тоқ жəне айнымалы тоққа бөлінеді. Ж е к е э л е к т р қ а б ы л д а ғ ы ш т а р д ы ң жəне электр тұтынушылардың жеке қуаттары əртүрлі - он киловаттан бірнеше ондаған мегаваттқа дейін. Электр энергиясымен қамтамасыз етудің сенімділігі — электр қуатымен қамтамасыз ету жүйесінің өндірістік қуатын үзіліссіз, электр қуатымен жабдықтаудағы апатты үзілістерге жол бермей, кəсіпорынды сапалы электрмен қамтамасыз ету мүмкіндігі. Электр э н е р г и я с ы м е н қ а м т а м а с ы з е т у д і ң с е н і м д і л і г і н і ң д ə р е ж е с і б о й ы н ш а электр қондырғыларын орнату ережелері (ЭОЕ) үш негізгі санатты қамтамасыз етеді. Электр қабылдағыштардың əрбір санаты үшін тиісті талаптар анықталған. 1. Электрмен қамтамасыз етудегі үзіліс адамдарға қауіп төндірумен байланысты немесе үлкен материалдық залал келтіретін, күрделі технологиялық үрдістің бұзылуына электр қабылдағыштар (домна пештері, шахталардың көтеру жəне желдету қондырғылары, авариялық жарықтандыру жəне т.б.). Бірінші санатты электр қабылдағыштар екі тəуелсіз қуат көзінен қуатпен қамтамасыз етілуге тиіс, үзіліс тек автоматты қуатты қалпына келтіру уақытына ғана рұқсат етіледі. 227 2. Электрмен қамтамасыз етудегі үзіліс өнімдерінің жаппай өндірілмеуіне, технологиялық механизмдердің тұрып қалуына, жұмыс орындарының, өнеркəсіптік көліктердің тұрып қалуына, қалалық жəне ауылдық тұрғындардың айтарлықтай санының жұмыс қызметінің бұзылуына əкелетін электр қабылдағыштар. Объектілерді екі тəуелсіз көзден энергиямен қамтамасыз ету ұсынылады; олар жұмыс істейтін персоналдың резервтік қуатын қосуға қажетті уақытқа электрмен жабдықтаудағы үзілістерге жол береді. Бір трансформатордан қоректенуге рұқсат беріледі, электрмен қамтамасыз етудегі үзіліс 24 сағаттан аспау керек. 3. Бұдан бұрын аталған сипаттамаларға сай келмейтін сериялық емес өндірістің, қосалқы шеберханалардың, коммуналдық пайдаланушылардың электр қабылдағыштары. Бұл электр қабылдағыштар үшін электр қуатының үзілуі электрмен жабдықтау жүйесінің зақымдалған жүйесінің элементін жөндеу жəне ауыстыру үшін қажетті электрмен жабдықтау үзілімдері 24 сағаттан аспайтын жағдайда бір электр қуатынан қамтамасыз етілуі мүмкін. Жалпы өнеркəсіптік қондырғылар желдеткіштерді, сорғыларды, компрессорларды жəне т.б. қамтиды. Олар 127 В-тан 10 кВ кернеуліктегі жəне тікелей тоқтың басқаруын талап ететін тұрақты тоқ қозғалтқыштарымен бірге 50 Гц жиілігі бар үш фазалы айнымалы тоқтың асинхронды жəне синхронды қозғалтқыштарын пайдаланады. Жүктеме сипаты тегіс, іске қосылған кезде ғана байқалады. Негізгі агрегаттар (сорғылар, желдеткіштер жəне т.б.) ұзақ жұмыс режиміне ие. Электр қабылдағыштардың бұл тобы, əдетте, сенімділіктің бірінші санатына жатады. Технологиялық механизмдердің реттелетін электр жетегі жəне айналу жылдамдығы жоғары станоктардың қозғалтқыштары жүктеу/скачать 5,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|