Ұлы дала тұЛҒалары қҰдайберген

40 
жазылған. Ордердің төменгі жағындағы «Оқыдым» деген жерге Қ.Жұбанов 
қол қойған. 
19 қарашадағы «Тінту жүргізу протоколын» да Хамидуллин толтырған. 
Максимова 
дегенніңқатысуыменмыназаттардыңәкетугеалынғандығыжайында жазылады: 
1.
№106454 паспорт. 
2.
№0733638 кандидаттық партбилет. 
3.
№597 кәсіподақ билет. 
4.
№74 Қаз ЦИК мүшелік билет. 
5.
№1147 кәсіподақ билет. 
6.
«КСР 15 жылдығы» белгісін тағып жүруге берілген №9273 
куәлік. 
7.
«КСР 15 жылдығы» белгісі. 
8.
Қаз ЦИК мүшелігінің белгісі. 
9. Әр түрлі кітаптар – 3 дана. 
10.Жалпы дәптерлер мен қойын кітапшалар – 5 дана. 
11.Жазулары бар оқушы дәптерлері – 12 дана. 
12. Әртүрлі қолжазбалар мен хаттар – бір бума. 
13.Фотосуреттер – 13 дана. 
14. Бір әуе винтовкасы. 
Қ.Жұбанов тұтқындалғаннан кейінгі алғашқы құжат «Тұтқынның 
сауалнамасы» келесі күні толтырылған. Қ.Жұбановтың айтуымен жазылған 
бұл сауалнаманы кейінірек тергеуді жүргізген Мавлютов толтырған сияқты. 
Олай дейтініміз сауалнаманың соңына қолы қойылған да, фамилиясын 
жазуды «ұмытып кеткен». Сауалнаманың соңына Қ.Жұбанов қол қойған. 
Аты-жөні жазылғаннан кейін Қ.Жұбановтың туған жылы ғана керсетілген. 
Күні бос қалдырылған. Туған жері ретінде «Ақтөбе облысы, Жұрын ауданы, 
№9 ауыл» деп көрсетілген. «Тұрғылықты жері» ордердегі дерекке сәйкес 
келеді. Жұмыс істейтін жері «Ғылым академиясының филиалы және Қазақ 
педагогикалық институты» деп көрсетілген. Сосын «профессор-тілші» деп 
қосылған, «ғылыми қызметкер» екендігі жазылған. Сауалнаманың «барлық 
мүлкін (құрылыс, ауыл-шаруашылығы құрал-саймандары, өндейтін жердің 
көлемі, мал саны, салық мөлшері)» деген бағанаға «ештеңе жоқ» деп 
көрсетілген. Әлеуметтік жағдайын 1917 жылға дейін «орта шаруашылық», 
1929 жылға дейін «қызметкер», қамауға алынған сәтіндегісін «қызметкер» 
деп көрсетіпті. 
Сауалнамадағы «патша әскеріндегі қызметі», «ақтар әскеріндегі 
қызметі», «Қызыл Армиядағы қызметі» деген бағанадардың барлығына 
«қызмет еткенім жоқ» деп жауап берілген. «Шыққан әлеуметтік тегі» дегенге 
«орта шаруа» деп жазылған. «Саяси өткендегісі» деген бағанаға «жоқ» деген 
жауап жазылған. «Партиялылығы» деген бағанада «1930 жылдан КП (б)К 
мүшесі, осы іс бойынша тұтқындалуына байланысты шығарылды» деп 
көрсетілген. Білімі «жоғары» делінген. 1923 жылы сотталғандығы да 
сауалнамадан көрініс тапқан. 

41 
«Семья құрамы» деген бағанада әйелінің шешесі Жаңылсын 
Әлімбетова – 61 жаста, әйелі Раушан – 38 жаста, қызы Мүслима – 13 жаста, 
ұлы Ақырап – 11 жаста, ұлы Есет – 9 жаста, қызы Қызғалдақ – 4 жаста, қызы 
Қырмызы – 2 жаста деп көрсетілген де, соңғы ұлы туралы «есімін білмеймін» 
деп жазылған (5).
Құдайберген Жұбановтың тағдыр-талайына әсер еткен «Постановление 
об избрании меры пресечения и предъявления обвинения» атты құжатты 
НКВД-нің 4-бөлімі 7-бөлімшесінің оперативтік уәкілі, мемлекеттік 
қауіпсіздік кіші лейтенанты Садықов 15 қараша күні, яғни қамауға 
алынардан 
бірнеше 
күн 
бұрын 
дайындаған. 
Мұнда 
мынадайқаулышығарылған: «гр. Жубанова X. привлечь в качестве 
обвиняемого по ст.58-10-11 и 13 УК, мерой пресечения способов уклонения 
от следствия и суда избрать содержание под стражей в следственной тюрьме 
НКВД КССР». Құжатқа 7-бөлімшеніңбастығы, мемлекеттікқауіпсіздік 
лейтенанты Катков «келісемін» депқолқойған. Бұлқаулыны 18 қарашада 
ҚазКСРІшкіістерхалықкомиссарыныңорынбасары, 
мемлекеттіккауіпсіздік 
майоры Володьзко бекіткен. Қ.Жұбановмұнымен 20 қарашадатанысады. Осы 
Құжатта 13-тармақ мәшіңкеге басылған жазуға қолмен қосылған. 
Әлдемәшіңкегебасқанадамұмытқалдырған 
(солкездегіқырағылықпенбұлмүмкінемессияқты), 
әлдеістіңмаңыздылығынкүшейтуүшінтергеушіәдейіқосқансыңайлы. 
Мемлекеттік қауіпсіздік басқармасы 7-бөлімшесінің бастығы, 
лейтенант Катков 19 желтоқсанда, яғни қамауға алынғанына бір ай болғанда 
Қ.Жұбановтың жеке кітапханасына қатысты арнайы қаулы шығарады: «Все 
книги, принадлежащие обвиняемому Джубанову X. изъять и сдать на 
хранение в комендатуру НКВД КССР, до решения суда о конфискации 
имущества».
Тергеу бітіп, соңғы қаулы шығарылған күні «Медицинская справка» 
толтырылған. Ондабылайделінген: «Мною, врачом следственной тюрьмы 
Русиной, произведен медосмотр содержащего под стражей в следственной 
тюрьме заключенного Джубанова X., причем найдено сист. шум на 
верхушке. Практически здоров». 23 желтоқсанда жазылған бұл анықтамаға 
дәрігер Русина қол қойған. 
Істегі негізгі құжаттардың бірі «Протокол допроса»болып табылады. 
Осындай үш хаттама бар. Алғашқысы, іле-шала 20 қарашада алынғаны – 
қысқа. Қалған екеуі – ұзақ. Біріншісі бір ғана сұрақпен бір ғана жауаптан 
тұрады. Алғашқы жауап алған – 4-бөлімнің оперативтік уәкілі Мавлютов. 
«Сіз, Жұбанов, советке қарсы ұлтшылдық ұйымға қатысыңыз бар, оның 
тапсырмасы бойынша советке қарсы астыртын жұмыс жүргіздіңіз деп 
айыпталасыз. Мұнда өзіңізді кінәлі деп мойындайсыз ба?» – деген сауал 
қойылады. Мәшіңкеге басылған жазбадан Қ.Жұбанов кеңес өкіметін күшпен 
құлатуды, Қазақстанды КСРО-дан бөліп алуды және Қазақстанда 
буржуазиялық-демократиялық мемлекет орнатуды міндет етіп қойған 
ұлтшыл ұйымның белсенді қатысушысы болып шығады. Құжаттың соңына 

42 
«Менің сөзімнен дұрыс жазылды» деп Құдайберген Қуанұлы өз қолын 
қойған. Бұл қорлау мен азаптаудың түр-түрін көргендіктің, жаны 
күйзелгендіктің әсері деп білеміз. Тіпті 20 қараша деп кейінгі датамен 
көрсете салуы да мүмкін. 
Істегі екінші тергеудің 30 қарашадағы тергеу хаттамасының әуелгі 
бірінші нұсқасы мәшіңкемен – 28 бет, қасында қолмен жазылған нұсқасы да 
бар. Мәшіңкеге басылғанына бет сайын астына Құдайберген Қуанұлының 
қолы қойылғанымен, 13, 14, 15-беттерде Қ.Жұбановтың қолы жоқ. Ал кейбір 
беттердегі бірер сөздерге түзету беріліп, «верить» деп жазылып, Құдайберген 
Қуанұлы қол қойған. Ең соңында Қ.Жұбанов өз қолымен «

жүктеу/скачать 3,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: