Сакенова Р. Е., Батырбай Ә. Т., Жапарова М. С., Ботабаева Г. Б., Сакпанов Е. М
жүктеу/скачать 2,44 Mb. Pdf көрінісі
|
2914351229724 Сакенова, Батырбай К ПЕЧАТИ
| Металдардағы токтың табиғаты
Металдардағы электр тогы дегеніміз – еркін электрондардың реттелген қозғалысы, яғни кристалл торындағы иондармен байланыспаған электрондардың қозғалысы. Металдағы ток тасымалдаушылар – электрондар. Классикалық жуықтауларда бұл электрондарды электрондық газ деп қарастырады. 1 см 3 кӛлемдегі бір валентті металдағы ӛткізгіштік электрондар саны 135 , мұндағы: - Авогадро саны, - металдың атомдық салмағы, - оның тығыздығы. Шамамен болады. Электрондардың еркін жолының орташа ұзындығы металдың кристалл торының периоды шамасындай болады. Металдағы еркін электрондардың реттелген қозғалысы сыртқы электр ӛрісінің әсерінен болады. Бұл жағдайда пайда болатын ток тығыздығы , мұндағы: - бірлік кӛлемдегі ӛткізгіштік электрондар саны, - электрондар заряды, - олардың реттелген қозғалысының орташа жылдамдығы. Әрбір электронға -ге күш әсет етіп, ол -ге үдеу алады. Сондықтан еркін қозғалысының соңындағы электронның жылдамдығы: Электрон кристалл торға соқтығысуларының арасында бірқалыпты үдемелі қозғалатын болғандықтан, оның қозғалысының орташа жылдамдығы ең үлкен жылдамдығының жартысына тең болады, яғни: Электронның бағытталған қозғалысының орташа жылдамдығы электр ӛрісінің кернеулігіне тура пропорционал болады: мұндағы: - электрондардың қозғалғыштығы деп аталады, ӛлшем бірлігі . 136 Орташа жылдамдықты ток тығыздығы ӛрнегіне қойсақ, алатынымыз: Осы ӛрнекті дифференциал түріндегі Ом заңымен салыстыра отырып, металл ӛткізгіштің меншікті кедергісінің формуласын аламыз: Тармақталған тізбек үшін Кирхгоф ережелері Күрделі тізбектегі токты анықтау үшін жалпыланған заңдар болуы қажет. Бұл заңдылықтар түріне зарядтың және энергияның сақталу заңының салдары ретінде неміс физигі Кирхгоф ашқан заңдар немесе ережелер жатады. Кирхгофтың 1-ережесі түйіндерге қатысты оған келетін ток пен одан шыққан ток арасындағы байланысты қарастырады. Тармақталған тізбек деп аталатын тізбекте түйіндерден үштен кем емес ӛткізгіштер тоғысатын кез- келген нүктені айтады. Тұрақты токты қарастырғанда түйінге қанша заряд ағып келсе, сонша заряд ағып кету керек. Түйінге кіретін токтарды оң, түйіннен шығатын токтарды теріс деп есептеледі. Кирхгофтың 1-ережесі: Түйінде тоғысатын токтардың алгебралық қосындысы нольге тең. Кирхгофтың ІІ-ережесі: Кез-келген тұйық контур үшін электр қозғаушы күштерінің алгебралық қосындысы ток күшінің кедергіге кӛбейтіндісінің алгебралық қосындысына тең болады. жүктеу/скачать 2,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|