Хасанов М. Ғылым теориясы indd
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
| Бақылау
– адам ның ті ке лей қа был дауына қол же тім ді объек- тив ті бол мыс зат та ры мен құ бы лыс та рын олар дың та би ғи қал- пын да, та би ғи жағ дайын да зерт теу әді сі. Экс пе ри мент ба қы лауға бай ла ныс ты бо лып ке ле ді, алай да бұ лар тең емес. Индукция (лат. inductio – же те лу, түрт кі бо лу) – фор мал ды- ло ги ка лық ой қо ры ту ға не гіз дел ген та ным әді сі, ол же ке сіл те ме- лер ге иек ар та оты рып, жал пы қо ры тын ды шы ға ру ға алып ке ле- ді. Ғы лы ми та ным да қол да ны лып, ке ле сі әдіс тер тү рін де жү зе ге асуы мүм кін: – жал ғыз ұқ сас тық әді сі (бел гі лі бір құ бы лыс ты ба қы лаудың бар лық жағ дайын да бір ға на ор тақ фак тор анық та ла ды, бас қа ла ры өз ге ше; сон дық тан осы жал ғыз ұқ сас тық фак то- ры атал мыш құ бы лыс тың се бе бі); – жал ғыз айыр ма шы лық әді сі (егер қан дай да бір құ бы лыс- тың орын алу жағ дайы мен орын ал мау жағ дайы ба рын ша ұқ сас бо лып, тек бір фак тор мен ға на ерек ше ле не тін бол са, он да осы айыр ма шы лық фак то ры атал мыш құ бы лыс тың се бе бі бо ла ды деп қо ры тын ды шы ға ру ға бо ла ды); 13 1.2. ғы лым та ри хы мен фи ло со фиясы ның әдіс те ме лік не гіз де рі – ұқ сас тық пен айыр ма шы лық тың бі рік кен әді сі (жо ға ры да атал ған әдіс тер дің ком би на циясын құ рай ды); – жал ғас па лы өз ге ріс тер әді сі (егер бір құ бы лыс тың бел гі лі өз ге ріс те рі бас қа бір құ бы лыс та ғы өз ге ріс тер ге әкеп соқ са, он да осы құ бы лыс тар дың се беп тік бай ла ны сы ту ра лы қо- ры тын ды жа сауға бо ла ды); – қал дық тар әді сі (егер күр де лі бір құ бы лыс көп фак тор лы се беп тер мен туын да са, бұл фак тор лар дың бі рі осы құ бы- лыс тың бел гі лі бө лі гі нің се бе бі ға на бо лып та бы луы мүм- кін, бұ дан шы ға тын қо ры тын ды: құ бы лыс тың бас қа бө лі- гі нің се бе бі – осы құ бы лыс ты ту ды ру ға қа ты сып отыр ған қал ған фак тор лар). жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|