Оқулық Қазақстан Республикасының Бiлiм және ғылым министрлiгi
Алгоритмдерді есеп шығаруда қалай қолдануға болады?
жүктеу/скачать 8,16 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Алгоритмдерді есеп шығаруда қалай қолдануға болады
- 3-тапсырма. Бір-біріне тең емес x пен y
| Алгоритмдерді есеп шығаруда қалай қолдануға болады?
Есеп шығару кезінде үнемі кездесіп, қайталанып отыратын алго- ритмдер бар. Мысалы, ең үлкені немесе ең кішісін анықтау, арифме- тикалық ортасын табу, санның цифрларын бөліп алу т.б. Мұндай қарапайым алгоритмдерді программалаушылар зерттеген. Бұл алго- ритмдердің оңтайлы жұмыс істеу түсініктемелері мен программалық кодтарын интернеттен кездестіруге болады. Есеп шығару барысында осы типтегі алгоритмдер кездескен сайын алгоритм құрастырып жазып отырудың қажеттілігі аз болады. Жұмысты жеңілдету үшін дайын алгоритмдерді пайдаланған тиімді. Программалау барысында ең көп кездесетін алгоритмдер құрылымын түсініп, есіңе сақтап, өз алгоритміңнің қорын жасап алуың керек. Күрделі есептерді шығару- да оларды шағын тапсырмаларға ажыратып алған дұрыс. Шағын тапсырмаларды орындау барысында осы алгоритмдерді қолдануыңа болады. «Жалақы» тақырыбындағы есепті шығару жолын талдайық. Осы есепті талдау барысында дайын алгоритмдерді дұрыс пайдалану- дың қаншалықты маңызды екенін түсінесің. Зауытта жұмыс істейтін 3 жұмысшының айлық жалақысы- ның мөлшері берілген. Зауыт жұмысшыларының орташа жа- лақысын есепте. Осы жұмысшылардың алатын жалақысының ең көп мөлшері ең аз жалақыдан неше процентке артық? Мысалы Нәтиже 200000 100000 150000 Ortasha jalaqy = 150000 200% Все учебники Казахстана на OKULYK.COM * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 146 Есеп шығаруда қолданылатын негізгі алгоритмдер: 1. Арифметикалық ортаны табу алгоритмі. Программа коды (1-сурет). 2. 3 санның үлкенін табу алгоритмі. Программа коды (2-сурет). 3. 3 санның кішісін табу алгоритмі. Программа коды (3-сурет). Жоғарыда біз алгоритмді сипаттау түрлерімен таныстық. Солардың арасында алгоритмдерді сипаттаудың блок-схема түрі бас- қаларына қарағанда есептің құрылымын түсінуге ыңғайлы келеді. Төменде ең кішісін табу (2-схема), ең үлкенін табу (3-схема) мен арифметикалық ортасын табудың (4-схема) блок-схемалары берілген. a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) k=0 k=(a+b+c)/3 (k) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) max =a; if b> max : max =b if c > max : max =c ( max ) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) min =a; if b< m in : min =b if c < min : min =c ( min ) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) k=0 k=(a+b+c)/3 (k) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) max =a; if b> max : max =b if c > max : max =c ( max ) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) min =a; if b< m in : min =b if c < min : min =c ( min ) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) k=0 k=(a+b+c)/3 (k) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) max =a; if b> max : max =b if c > max : max =c ( max ) a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) min =a; if b< m in : min =b if c < min : min =c ( min ) 1-сурет 2-сурет 3-сурет 2-схема. Ең кішісін табу 3-схема. Ең үлкенін табу 4-схема. Арифметикалық ортасын табу Басы иә жоқ b a,b,c a,b,c min=a Соңы min=b min=c min жоқ иә Басы иә жоқ b>max c>max a,b,c max=a Соңы max=b max=c max жоқ иә Соңы k k=(a+b+c)/3 Иә Иә Иә Жоқ Жоқ Жоқ Жоқ Иә Все учебники Казахстана на OKULYK.COM * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 147 Міне, 2, 3, 4-схемалардағы осындай қарапайым алгоритм- дерді олардың 1, 2 және 3-сурет- тегі программа кодтарымен салыстыра отырып талда. 4-су- реттегі «Жалақы» есебінің про- грамма кодының блок-схема алгоритмін әзірле. Алгоритм- дердің құрылымын түсіну ма- ңызды. Есептерге осындай да- йын алгоритмдердің бірнеше- уін пайдаланғанда ғана толық нәтижеге қол жеткіземіз. «Жалақы» есебінің програм- масын құру барысында жоғары- да қарастырылған үш алгоритмді бірге қолдану арқылы ғана толық 1. Алгоритм әзірлеуде алгоритмдердің қасиеттерін білу қаншалықты маңызды? 2. Алгоритмді сипаттаудың қандай түрлері бар? Оларды программалау барысында қолданудың маңызы қандай? 3. Есепті программалау барысында оның алгоритмі қалай әзірленеді? 4-сурет. Есептің программа коды File Edit Format Run Options Window Help 5.2.1.py - C:\Users\User\AppData\Loca... Ln:18 Col: 0 a= int ( input ()) b= int ( input ()) c= int ( input ()) k= (a+b+c)/3 max =a; if b> max : max =b if c > max : max =c min =a; if b< min : min =b if c < min : min =c ( ’Ortasha jalagy=’ , k) (( max / min )*100, ‘%’ ) 2, 3, 4-схемаларды олардың 1, 2, 3-суреттердегі программа кодтарымен салыстыра отырып талдаңдар. 4-суреттегі «Жалақы» есебі программа кодының блок-схемасының алгоритмін әзірлеңдер. Есептің программасын құруда алдын ала белгілі дайын алгоритмдерді қолданудың маңызы қандай? Өздеріңнің есептеріңді ойлап тауып, жазыңдар. Есепті шешкенде кем дегенде екі алгоритм қолданылуы керек. нәтиже алуымызға болады. Есептің программалық коды 4-суретте берілген. Назар аударып қарасаң, бір программа кодына жоғарыда қарастырылған үш алгоритм біртұтас алгоритм ретінде қолданылған. Все учебники Казахстана на OKULYK.COM * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 149 148 5.3 1-тапсырма. Егер берілген үштаңбалы N саны жұп болса, санның соңғы цифры 5-тен үлкен болса, басынан және соңынан бастап оқығанда бірдей оқылса (палиндром), онда экранға 1-ді, әйтпесе 0-ді шығар. Тапсырманың блок-схемасын құр. Мысалы Нәтиже 636 1 434 0 2-тапсырма. Белгілі бір алгоритм блок- схема түрінде орындалған ( 5-сурет ). Осы блок-схемада: а) x = 0, y = 1; ә) x = 2, y = 4; б) x = 6, y = 0 мәндері үшін қандай нәтиже алынатынын есепте. 1) Блок-схеманың программа кодын жаз. 2) Алынған нәтиже мен программа кодына қарап, бұл алгоритмнің қызметін анықта. 3-тапсырма. Бір-біріне тең емес x пен y нақты сандары берілген. Осы екі санның кішісін олардың қосындысының жартысына, ал үлкенін екі санның көбейтіндісінің үш еселенгеніне ауыстыратын алгоритмнің блок- схемасы мен программа кодын құрастыр. Егер сандар бір-біріне тең болса, онда экранға сандардың қосындысын шығар. Мысалы Нәтиже 20 10 200 15 20 20 40 5-сурет. Блок-схема Алгоритмнің қасиеттеріне күнделікті өмірден мысал келтір. Алгоритмнің қасиеттері бойынша өзіңді тәрбиелеу қаншалықты маңызды? Шағын эссе жаз. Басы x, y х, y, z х=0 z=х/y қате Иә Соңы Жоқ Все учебники Казахстана на OKULYK.COM * Книга предоставлена исключительно в образовательных целях согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217 149 148 5.3 Практикалық программалау V бөлім Алгоритмді программалау Python-да тармақталған алгоритмдерді пайдаланып, есептердің программасын қалай құрастыруға болады? Алгоритмнің қандай түрлерін білесің? Есептерді программалауда тиімді алгоритм құру қаншалықты маңызды? Алгоритмді графикалық түрде блок-схемалар арқылы көр- сету – оның логикалық құрылымын графикалық түрде бейне- леу екендігін өткен тақырыптарда білдік. Мұнда деректерді өң- деудің әрбір кезеңі атқарылатын операцияға сәйкес әртүрлі гео- метриялық фигуралар (блоктар) түрінде көрсетіледі. Сонымен бірге алгоритмдерді блок-схема түрінде қолдануда блоктар арасын бағытталған кесінділермен дұрыс біріктіріп отыру маңызды. Бұл әдіс арқылы есеп шығару барысында блок-схемадан программаға ауысу кезеңі оңай болады. Есептерді программалау барысында олардың алгоритмдік блок-схемасын жасау өте маңызды. Программалауды енді бастап жатқандар берілген есептің маңызды тұстарын жоспарлап алуы керек. Сол үшін орындалатын әрбір есептің шартын мұқият оқып, есептегі туындайтын әртүрлі шарттарды орынды қолдануы қажет. Блок-схемалар арқылы алгоритмдік қадамдарды жоспарлап ал- ғаннан кейін ғана есептің программасын жазуға кіріскен дұрыс. Алгоритмдер құрылымына қарай 3 түрге бөлінеді. жүктеу/скачать 8,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|