Бағдарламасы аясында іске асырылды David В. Brinkerhoff, Rose Weitz, Suzanne T. Ortega essentials of
жүктеу/скачать 30,13 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- БІЛІМ ЖӘНЕ ДІН
- Маркс және басқалар: конфликт теориясы және дін
| Дінніңатқаратын қызметі
Дюркгейм егер дін қоғам үшін маңызды қызмет атқармаса, онда әмбе- бап болмайды деп тұжырымдаған. Қоғамдық деңгейде діннің негізгі қызметі - дәстүрлерге имандық императив беру. Ортақ қүндылық- тар мен кез келген мәдениеттің қағидалары дін арқылы нығая түседі. Бүл құндылықтар мен қағидалар тек бір нәрсе жасаудың қарапайым жолы емес, оларды атқарудың жалғыз ғана моральдық амалы ретінде қабылданады. Олар қасиетті бола бастайды. Ал дәстүрлер қасиетті са- налғанда рәсімдер мен тәжірибелер арқылы расталып отырады және өзгермейді. Дюркгеймнің айтуынша, діни наным-сенімдер мен рәсімдер адамдарды қажет болған кезде қолдап, жайлылық, тыныштық сый- БІЛІМ ЖӘНЕ ДІН 351 і Діни рәсімдер адамныңсанасынан I тысболатын өлім, ауру, қурғақшылык, және аштықсияқты құбылыстарға төтеп беруге көмектеседі. лайды. Күнделікті өмірде адамдар дінге қатысы барын сезініп, соған қанағаттанады. Дінге қатысы барын сезіну сенушілер қауымын неме- се моральдық қауымды ұйымдастырады. Бұл - біздің дінді анықтауы- мыздың бір бөлігі. Маркс және басқалар: конфликт теориясы және дін Дюркгейм сияқты Маркс та дінді дәстүрдің қолдаушысы ретін- де көрді. Бұл қолдау жаншылған кедейлер күреспей шыдауы керек (Құдайдың мейірімі түскен кедей мен жуас және т.б.) және әрбір адам патшаның Құдайдай құқы барына сене отырып, теңсіздікті мойын- дап, салық төлеуі керек (Цезарьға беру) деген ұйғарымдар арасында ауытқып тұрады. Маркс гың Дюркгеймнен айырмашылығы діннің дәстүрді қолда- уын кері әсерде түсіндіреді. Маркс дінді халыққа арналған есірткі деп санайды. Жогары тап өкілдері кедейлердің бұл дүниедегі қаналуын байқатпау үшін, олардың ойын өлімнен кейінгі өмірге аударады. Бұл тұжырымды объективті және құрылымдық-функциялық теориядан құнды деп айта алмайсыз. Өйгкені ол - дін доктринасының ақиқат не жалған екендігін саралайды. Заманауи конфликт теориясы Маркс түжырымының шеңберінен асып кеткен. Оның қосқан негізгі үлесі - әлеуметтік топтар арасын- дағы қақтытыстарды басу немесе тірлікке ынталандырудағы діннің рөлін анықтауы. Дін Иракта сүннит және шейіт мұсылмандар ара- сындағы, Ирландияда католиктер мен протестанттар арасындагы және басқа да мемлекеттердегі қақтығыстарға себеп болды. Ал енді бір жағынан, мұсылмандар, христиандар, индуистер және басқа діни бір- лестіктер кедейлерді өз тағдырын қабылдауға шақырғанда және бар- лығымыз Құдайдың жаратқан пенделеріміз деп уағыз айтқанда діни қақтығыстарды азайтты. Қақтығыстарды азайтса да, көбейтсе де дін билік үшін күресте топтардың құралы болды және бола алады. Маркс дін әрдайым қа- |