Г. И. Сал­ға­раева Ж. Б. Ба­заева А. С. Ма­ха­но­ва

163
1
3
5
2
4
97-сурет.
 Ақырғы құрылғылар
1) Ақырғы құрылғылар
(ДК, смартфон, телефон, сервер, теле-
визор) (
98-сурет
);
 98-сурет.
 Ақырғы құрылғылар элементтері
2) Үй
99-суретте
көрсетілген элементтерден тұрады:
99-сурет.
 Ақылды үй элементтері
• ақылды кондиционер;
• ақылды шәйнек;
• аккумулятор;
• блютуз динамик;
• карбона дио және моно-
оксид детекторы ;
• төбедегі ақылды венти-
лятор;
• ақылды есіктер;
• смарт-жылытқыш;
• ақылды қақпа;
• үй динамигі;
• ақылды ылғалдаушы;
• ылғал контроллері;
• ақылды газон суарғыш;
• ақылды шам;
• қозғалыс детекторы;
• портативті музыкалық 
ойнатқыш;
• вольтметр;
• түтін датчигі;
• күн батареясы;
• дыбыстық жиілікті 
өлшеуіш;
• температура контроллері;
• ақылды термостат;
• ақылды су құбыры;
• су деңгейінің датчигі;
• веб-камера;
• жел датчигі;
• ақылды терезе.

164
3) Ақылды қаланың
құрамында мынадай элементтер бар
(
100-сурет
):
100-сурет.
 Ақылды үй элементтері
• атмосфералық қысым 
контроллері;
• аккумулятор;
• блютуз-маяктары;
• карбон монооксид датчигі;
• ақылды желдеткіш;
• машина;
• вольтметр;
• радио-белгі;
• радио-белгі детекторы;
• LED-шам;
• күн батареясы;
• ақылды жарық;
• жел датчигі.
4) Өндірістік
компоненттер (
101-сурет
):
101-сурет.
 Өндірістік компонент элементтері
• аккумулятор;
• карбон монодиоксиді;
• от датчигі;
• өрт өшіруші;
• ақылды жылытқыш;
• ақылды ылғалдатқыш;
• вольтметр;
• радио-белгі;
• радио-белгі детекторы;
• дабыл генераторы;
• LED-шам;
• күн батареясы;
• температура контроллері;
• термостат;
• қозғалыс детекторы;
• ақылды су құбыры;
• жел датчигі;
• жел генераторы.
5) Энергожүйе
(
102-сурет
):
102-сурет.
 Энергожүйе элементтері

165
• аккумулятор;
• вентилятор;
• вольтметр;
• күн батареясы;
• жел датчигі;
• жел генераторы.
Компоненттер 
бөлімінің элементтері 
103-суретте
келті-
ріл ген:
1
3
2
103-сурет.
 Компоненттер элементтері
1) MCU (Microcontroller Unit) және SBC (Session Border 
Controller) тақшалары, ақылды құрылғы 
(
104-сурет
)
Тақшалар көмегімен ақылды құрылғыны программа лап, 
жаңа қызметтер ұсынатын өзіңнің жеке компонен тіңді 
құ ру ға болады.
104-сурет. 
MCU және SBC тақшалары, ақылды құрылғы
2) Атқарушы механизмдер 
(
105-сурет
)
105-сурет.
 Атқарушы механизм элементтері
• кондиционер;
• дабыл шамы;
• от сөндіруші;
• күңгірт шам;
• едендегі от сөндіруші;
• қыздырушы элемент; 
• LCD;
• LED;
• мотор;
• пьезо-динамик;
• түсті LED;
• сервомотор;
• ақылды LED; 
• динамик.

166
3) Сенсорлар 
(
106-сурет
)
106-сурет. 
Сенсорлар элементтері
• қысым датчигі;
• қоршаған орта сенсоры;
• программаланатын 
сенсор;
• ылғалдылық 
сенсорлары;
• мембраналық 
потенциометр;
• металл сенсоры;
• қозғалыс сенсоры;
• фото-сенсор;
• потенциометр;
• ауыстыру 
батырмасы;
• бір рет басу 
батырмасы;
• ауыстырып-қосқыш;
• түтін датчигі;
• дыбыстық сенсор;
• температура сенсоры;
• батырманы үнемі 
басу;
• лазерлік қозғалыс 
сенсоры;
• су детекторы;
• су сенсоры;
• жел сенсоры.
Ақылды құралдарды арнайы кабельдер көмегімен бір-біріне 
тікелей жалғайды (
107-сурет
).
107-сурет.
 Заттар интернетін жалғайтын кабельдер
Ақылды үй немесе ақылды қаланы жобалау үшін сенсорлар 
мен басқа да компоненттерді баптауға болады. 

167
­Жау­ап­бе­рейік
1. Ақыл ды үй де ге ні міз не?
2. Кез кел ген ақыл ды жүйе нің бас ты ком по нен ті не?
3. Клиент тің мо ни то ринг функ ция сы қан дай мә се ле ні ше-
ше ді?
4. Ақыл ды үй жи ын ты ғы на қан дай дат чик тер ен гі зіл ген?
5. Ақыл ды үй дің ат қа ру шы электронды құ рыл ғы ла ры 
қан дай?
6. Ас пап тар ды уа қыт бо йын ша қо су жұ мы сын ұй ым дас-
ты ру қа лай жү зе ге асы ры ла ды?
Ойланайық,­талқылайық
1. Ақыл ды үй ді ен гі зу ны сан ның құ ры лы сын қан ша лық ты 
қи ын да туы мүм кін?
2. Бас қа ру жү йесін орнату күр де лі ме?
3. Ақыл ды үй құ ру дың не гіз гі мақ са ты не де?
4. Конт рол лер қандай қызмет атқарады?
5. Мо ни то ринг де рек те рін шы ға ру үшін не қол да ны ла ды?
Тал­дап,­са­лыс­ты­рай­ық
Ин тер нет ке шы ғу нұс қа ла рын тал дап, өза ра са лыс ты-
рыңдар. Ин тер нет же лі сі не қолжетім дік бол ма ған жағ дай да 
не іс теу ге бо ла ды?
Же­лі­ге­қо­сы­лу­
Ерек­ше­лік­те­рі­
Wi-Fi
GSM же лі сі 
Же лі лік бай ла ныс жоқ
Дәп­тер­де­орын­дай­ық
Төмендегі кестені толтырыңдар.
Ақырғы­
құрылғылар­
элементтері
Ақылды­үй­
элементтері
Ақылды­
қала­
элементтері
Өндіріс­
элементтері
Энергожүйе­
элементтері
Сұрақтарға­жау­ап­бе­рейік
Ойланайық,­талқылайық
Талдап,­салыстырайық
Дәптерге­орындайық

168
­­­Ком­пью­тер­де­орын­дай­ық
Жо ба жасаңдар.
Зерт теу жо ба сы: 
«Ақыл ды үй – бо ла шақ тех но ло гия сы»
Жобаның құрылымы:
• Титул беті;
• Кіріспе;
• Зерттеудің өзектілігі;
• Зерттеудің мақсаты, міндеті, әдістері;
• Ақылды үйдің пайда болу тарихы;
• Ақылды үй үйді автоматтандыру ретінде;
• Ақылды үй мекемені автоматтандыру ретінде;
• Ақылды үй жүйесінің құрылымы;
• Әлемдегі ақылды үйдің дамуы;
• Қазақстандағы ақылды үйдің дамуы;
• Ақылды үй жобалары;
• Ақылды үйдің құндылық сипаттамалары;
• Оқушылардан сауалнама жүргізу және алынған нәти-
желерді талдау;
• Қорытынды;
• Қосымшалар (қажеттілігіне қарай).
Жо ба ның мін дет те рі:
1. Жо ба ның то лық си пат та ма сы Word фор ма тын да ұсы ны-
луы қа жет.
2. Жо ба пре зен та ция сын PowerPoint фор ма тын да қор ғау 
қа жет.
Пре зен та ция да мә тін, су рет, ви део ақ па рат тар бо ла ды 
жә не пре зен та ция ав то мат ты ай на лым ре жи мін де көр се ті-
луі ти іс; көр се ту уа қы ты 5–7 ми нут тан ас пауы ке рек.
Ой­бө­лі­сейік
Ақыл ды үй жү йесі қан ша тұ ра ды деп ой лай сыңдар? 
Электр қу атын да ір кі ліс пай да бол ған жағ дай да проб ле-
ма лар ту ын дауы мүм кін бе? Қалай алдын алуға болады?
Өз сы нып тас та рыңмен ой бө лі сің дер.
­Компьютерде­орындайық
Ой­бөлісейік

169
§49–50. Ақылды үй жобасын әзірлеу. Практикум
Мақсаты: 
Ақылды үй желісіне IoT құрылғыларын қосу.
А­деңгейі
Ақылды үй желісін зерттеу
1. Packet Tracer программасында жұмыс істеуге арналған 
дайын Smart_Home файлын берілген сілтеме бойынша 
ашыңдар: 
https://drive.google.com/file/d/1L8KB8A0uklLKm
cjruR6gufgwJKsbv7UX/view?usp=sharing
.
2. IoT ақырғы құрылғыларын зерттеңдер (
108-сурет
). 

жүктеу/скачать 11,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: