Сабақ № 20
Тақырыбы:
2.1.4 Электр сиымдылық. Конденсатор
Сабақ жоспары:
1.
Сыимдылық
2.
Конденсатордың энергиясы
3.
Конденсатор және оның түрлері
Қандайда бiр әдiспен екi өткiзгiштi зарядтағанда оның бiрi шамасы
q
оң зарядталып, ал екiншiсi
шамасы дәл сондай терiс зарядталады. Өткiзгiштер арасында электр өрiсi пайда болып,
потенциалдар айырымы (кернеу) туындайды. Егер электр өрiсi жеткiлiктi күштi (кернеу жоғары)
болса, онда
диэлектриктiң iстен шығуы
орын алады:
диэлектрик өткiзгiшке айналады
, онда
өткiзгiштер арасында ұшқын пайда болып, олар разрядтала (зарядтарын жоғалта) бастайды.
Табиғатта бұл құбылысты күн күркiрегенде найзағай ойнағанынан байқауға болады. Өткiзгiштер
арасындағы кернеу тез өсуi бәсеңдеген сайын олардың зарядтарының көбейгенi, көп заряд ұстап
қалуға мүмкiндiк бередi.
Электр сыйымдылығы
дегенiмiз екi өткiзгiштiң
электр зарядын ұстап қалу қабiлетiн
сипаттайтын шама.
Екi өткiзгiштiң электр сыйымдылығы
деп бұл екi өткiзгiштiң бiрiнiң зарядының олардың
потенциалдарын айырмасына қатынасын айтады:
(1)
Дараланған өткiзгiштiң электр сыйымдылығы
деп, өткiзгiш потенциалы шексiз қашықтықта
нөлге тең деп
жорамалдағанда
, бұл өткiзгiштiң зарядының
q
оның потенциалына φ қатынасын
айтады:
38
(2)
Өткiзгiштiң
электр сыйымдылығы
оның
формасынан, сызықты өлшемдерiнен
және қоршаған
ортаның
электрлiк қасиеттерiнен тәүелдi
.
Радиусы
R
дараланған шардың
немесе
өткiзгiш сфераның электр сыйымдылығы
мынаған тең:
(3) , мұнда
ε
0
- электр тұрақтысы.
Достарыңызбен бөлісу: |
