Мазмұны Кіріспе. Халықаралық бірліктер жүйесі Бөлім Молекула кинетикалық теория және термодинамика негіздері

72 
Сабақ № 44 
Тақырыбы: 3.2.1 Тербеліс пен толқын бөліміне эксперименталды есептер шығару
 
 
Есеп шығарудың үлгiлерi 
1
Индуктивтiлiгi 70 Гн катушкадан және сыйымдылығы 70 мкФ конденсатордан тұратын тербелмелi 
контурдағы тербелiстiң жиiлiгiн анықтаңыз.
Шешуi: Тербелмелi контурдағы тербелiстiң жиiлiгi
теңдiгiмен анықталады. Ал, тербелiс периодын 
өрнегiнен анықтаймыз, онда
Жауабы: 2,27 Гц.
2
Тербелмелi контур, арасы ауамен толтырылған пластиналарының ауданы 100см
2
болып келетiн 
конденсатордан және индуктивтiлiгi 10
-5
Гн катушкадан тұрады. Контурдағы тербелiс периоды 10
-7
с 
болатын болса, конденсатор пластиналарының арақашықтығының қандай болғаны?
Шешуi: Конденсатордың сыйымдылығы
мұндағы электр тұрақтысы - ε
0
=8,85·10
-12
ф/м, ортаның салыстырмалы диэлектрлiк өтiмдiлiгi, бiздiң 
жағдайымызда ауаның салыстырмалы диэлектрлiк өтiмдiлiгi ε=1 тең.
Бұл теңдiктен, конденсатор пластиналарының арақашықтығының
тең екендiгiн алуға болады. Ал, конденсатор сыйымдылығын контурдағы тербелiс периодының 
өрнегiнен анықтайтын болсақ
Онда, конденсатор пластиналарының арақашықтығы келесi өрнекпен анықталады
Жауабы: 3,49 мм.
3
Тербелмелi контурдағы тербелiс периоды 25,12 мс. Осы контурдағы зарядталған конденсатордың 
энергиясы, бойынан 20 мА ток өтiп жатқан индуктивтi катушканың энергиясынан 4 есе артық болатын 
болса, конденсатордың зарядын анықтаңыз.
Шешуi: Зарядталған конденсатордың және индуктивтi катушканың энергиялары мынадай өрнектермен 
анықталады
Есептiң берiлгенi бойынша 
. Онда, конденсатордың заряды
Жауабы: 160 мкКл.
4
Катушканың индуктивтiлiгi 80 мГн, катушка қосылған әсерлi кернеу 100 В, ток жиiлiгi 1 кГц. 
Тiзбектегi токтың амплитудалық мәнiн табыңыз.
Шешуi: Мұндай тiзбектегi токтың амплитудалық мәнi
мұндағы кернеудiң әсерлiк мәнiне сәйкес амплитудалық мәнi
өрнегiмен анықталады. Циклдiк жиiлiктiң ω=2πν екенiн ескере отырып, тiзбектегi токтың 

73 
амплитудалық мәнiн табамыз
Жауабы: 0,28 А.
5
Катушканы, кернеуi 12 В тұрақты ток тiзбегiне қосқан кезде, тiзбекте 4 А ток күшi пайда болады. Осы 
катушканы жиiлiгi 50 Гц, кернеуi 12 В айнымалы ток тiзбегiне қосатын болсақ, тiзбектегi ток күшi 2,4 
А-ге тең болады. Тiзбектей жалғанған индуктивтiлiк кедергiсi 4 Ом катушкамен, сыйымдылық кедергiсi 
8 Ом конденсатордан тұратын тiзбек тогының актив қуаты неге тең?
Шешуi: Мұндай тiзбектегi актив кедергi
мұндағы
өрнегiмен анықталады.
Катушканың актив кедергiсi
Онда
Ал, кернеу мен токтың лездiк мәндерiнiң арасындағы фазалар айырымы (қуаттың коәффициентi)
Сонымен, тiзбек тогының актив қуаты
P = 12 · 2,4 · 0,6 = 17,3 Вт
Жауабы: 17,3 Вт 
6
. Электрлiк тербелiстерiнiң периоды 10
-6
с болып келетiн толқын көзi, ұзындығы қандай толқын 
шығарады.
Шешуi: Шығарылған толқын ұзындығы
өрнегiмен анықталады. Ал, тербелiс жиiлiгi мен периоды келесi қатынаспен байланысқан:
Онда,
Жауабы: 300 м.
7
. Радиоқабылдағыштың тербелмелi контурының индуктивтiлiгi 2мГн, ал оның сыйымдылығы 70 
мкФ-тан 120 мкФ-қа дейiн өзгеретiн болса, радиоқабылдағыш қабылдайтын толқын жиiлiгiнiң 
диапозонын анықтаңыз.
Шешуi: Радиоқабылдағыш қабылдайтын толқынның жиiлiгi төмендегi өрнекпен анықталады:
мұндағы толқын ұзындығы
Бұл өрнектi пайдаланатын болсақ, конденсатор сыйымдылығының өзгеру мәндерiне сәйкес келетiн 
толқын жиiлiктерi:

74 
Сонымен, толқын жиiлiгiнiң диапазоны 
Жауабы: 
8
.Катушка арқылы өтетiн ток 1 А - ге 0,6 с-қа тең уақытта өзгеретiн болса, онда 0,2 мВ ЭҚК 
индукцияланады. Тербелмелi контуры индуктивтiлiгi осындай катушкадан және конденсатордан 
тұратын генератор, ұзындығы 2450 м радиотолқын шығару үшiн конденсатор сыйымдылығы қандай 
болу керек.
Шешуi: Тербелмелi контур шығаратын толқын ұзындығы:
мұндағы L - катушканың индуктивтiлiгi. Оны анықтау үшiн тiзбекте пайда болатын ЭҚК өрнегiн 
жазалық. Оның модулi:
бұдан, катушканың индуктивтiлiгi:
Онда, конденсатор сыйымдылығы
Жауабы: 14,1 нФ.
9
Есеп: Ауадағы дыбыстың тербеліс жиілігі 2000Гц жылдамдығы 340м\с. Толқын ұзындығын 
тап. 
10
Есеп: Жібінің ұзындығы 0.141м математикалық маятниктің периоды мен жиілігін 
анықта. 
11
Есеп: Математикалық маятниктің жібінің ұзындығы 3 есе арттырғанда оның тербеліс 
жиілігі қаншаға өзгереді?
12
Есеп: Көл суының бетінде толқын 6н\м жылдамдықпен тарайды. Егер толқын ұзындығы 
3м болса, жиілікті анықта. 
13
Есеп:Ұзындығы 80см маятник 1 минут ішінде 34 тербеліс жасаса, еркін түсу үдеуі неге 
тең болады? 
14
Есеп: Серіппеде тербеліп тұрған жүк 5с ішінде 20 тербеліс жасайды. Тербелістің 
жиілігін анықта. 
15
Есеп: Камертон ұзындығы 0.5м дыбыс толқынын ұлағылдырады. Дыбыс жылбамдығы 
340м\с. Камертон тербелісінің жиілігі қандай?\ 
16
Есеп: Қатаңдығы 300м\с серіппеде 32с ішінде 40 тербеліс жасайтын жүктің массасы 
неге тең? 
17
Есеп: Қатаңдығы 166н\м серіппеге ілінген массасы 1.44кг жүктің ткербеліс периоды 
мен жиілігін анықта. 
18
Есеп: Серіппеде тербеліп тұрған жүк, 1 минутта 75 тербеліс жасайды. Тербеліс 
периодын анықта. 
19
Есеп: Жібінің ұзындығы 2.13м-ге тең математикалық маятниктің периоды мен жиілігін 
анықта. 
20
Есеп: Бірдей уақыт ішінде математикалық маятниктердің біреуі 10, ал екіншісі 30 
тербеліс жасайтын болса, олардың ұзынддықтарының қатынасы қандай?

75 

жүктеу/скачать 3,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: