Bip кддалмас, 6ip кдцалса —
K^>i3 да кезш ала алмас.
Огнен ойнап, куйсе — екшбес,
Imi кулсе, кез1 жылап.
Куанышын 6ip бишрмес, кьидар-ай!
Не багета, не сорьща,
Керерм1з де кеэщде...
(F.Mycipenoe).
bip ескеретш нэрсе — ак, елец елшем1, кдй эдебиетте
кездеспесш, ез алдына езгеше жуйе жасай алмайды.
Сейтш, жалпы елец жуйелерщ жогарыдагыша 6ip шольш
еткенде, не ануардык? К^зак елещ — силлабикалык, яки
буынга непзделген елец екенш ацгардык,
Олай болса буын
мэселеа — казак, влещнщ куръшысын байыптаудаты басты
мэселе.
IV
Силлабикалык елец атаулыныц бэрщдей, оньщ шпнде
кдзак елещндеп, поэзиялык, кдсиеттщ кептен-кеб! буында
жатыр. 0ленд1
елец ететгн ыргак болса, кдзак елещндеп
куллх ыргак буынмен ундес. Керек десещз, rimi уйкдссыз
(ак) елецнщ езш елецге айналдыратын б1рден-б1р куш,
Кур ал осы — буын. Демек, кдзак елецшщ буьшьш бажайлап
кдрау да керек, абайлап санау да керек.
Санау керек? Кдлай санаймыз? Мысалы, мынау елец:
Эх, трубка, (3)
Сен cepiricin (5)
Майдандык жолымньщ, (6)
Тугщщ тобегшдей (7)
Жауга атылар зауал огыньщ. (10)
Ширатылып аспанга ушады, (10)
Бейне 6ip шумагындай (7)
Кеудедеп
ыза шогыньщ, (9)
Эх, трубка, трубка! (5)
( Э. Сврсенбаев).
Санай кал сак, эр тармактыц буын саны эр турл1; одан
да repi уципцйреп карай кзлсак, кэд!мп K03iMi3 уйренген
“терт аягы тец жорга” елец кестелершен repi окщау, 6ip
аягы поэзияда, 6ip аягы
прозада турган аралык айшык
секиш; ал оки женелсек, — елен — акынныц трубка
туралы ойын, угымын гана емес, осы ой тусындагы сыры мен
264