Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев
жүктеу/скачать 3,69 Mb. Pdf көрінісі
|
Досаев Анатомия
|
Нуржігіт Алтынбеков Ортаңғы мойындық өрім (ganglion cervical medium) (тұрақсыз) бас пен мойынның ұзын бұлшықеттерінде Ү-ҮІ мойын омыртқаларының деңгейінде орналасады. Бұл түйіннен (ол болмаса түйінаралық тармақтардан) жұлын нервтерінің (С ІҮ -С ҮІ ) шеткі тармақтарына сұр дәнекер талшықтар шығады; жүректің ортаңғы мойындық нерві (n.cardiacus cervicalis medius); төменгі қалқанша артериясы өрімі мен жалпы ұйқы артериясының өріміне, жиі омыртқалық артерияға, оның ҮІ мойын омыртқасының көлденең өсіндісінің тесігіне кіретін жерінде кішігірім омыртқалық түйін (ganglion vertebrale) орналасады. Мойын-кеуделік немесе жұлдызды түйін (ganglion cervicothoracicum) төменгі мойындық түйіннің симпатикалық сабаудың бірінші кеуделік түйінімен қосылуынан түзіледі. Әдетте бірінші қабырға басының алдыңғы бетінде орналасады. Мойын-кеуделік түйіннен иық өрімінің жұлын нервтеріне баратын дәнекер тармақтардан басқа жүректің төменгі мойындық нерві (n.cardiacus cervicalis inferior); омыртқалық артерияға барып, оның қабырғасында өрім түзетін омыртқалық нерв (n.vertebralis); бұғанаасты артериясына бұғанаасты өрімін түзетін тармақтар шығады. Симпатикалық сабаудың кеуделік бөлігі кеудеішілік шандыр мен қабырғалық өкпеқап артында қабырғалардың басында орналасатын 11-12 паравертабралды кеуделік түйіндерден тұрады. Олардың барлығы бір-бірімен түйінаралық, ал жұлынмен ақ дәнекер тармақтар арқылы байланысады. Симпатикалық сабаудың кеуделік түйіндерінен (ganglia thoracica) келесі тармақтар шығады: қабырғааралық нервтерге сұр дәнекер тармақтар, кеуденің қолқалық өрімін түзуге қатысатын жүрек нервтері (nn.cardiaci thoracici) (ІІ-ІҮ кеуде түйіндерінен); көкеттің ортаңғы және медиалды аяқшаларының арасынан іш қуысына кіріп, іштің қолқалық өрімін түзуге қатысатын ішкі ағзалық үлкен және кіші нервтер (Ү-ІХ Х-ХІ кеуделік түйіндерден); іш қуысына кіріп бүйрек өрімінде үзілетін бүйректік тармақтар. Симпатикалық сабаудың іштік және жамбастық бөліктері бел омыртқалары денесінің алдыңғы бүйір беттерінде, сегізкөз бен құйымшақтың жамбастық бетінде жататын 4-5 бел (ganglia lumbalia), 4 сегізкөз (ganglia sacralia) және бір (тақ) құйымшақтық (ganglion impar) симпатикалық түйіндерден тұрады. Бұл түйіндер бір-бірімен тек түйінаралық тармақтармен ғана емес, көлденең анастомоздар арқылы да байланысады. Бел симпатикалық түйіндерінен іштің қолқалық өрімін түзуге қатысатын ішкі ағзалық бел нервтері шығады. Сгеізкөз симпатикалық түйіндерінен төменгі құрсақасты (жамбастық) өрім түзуге қатысатын ішкі ағзалық сегізкөз нервтері шығады. |