Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»



Pdf көрінісі
бет195/225
Дата24.11.2023
өлшемі21,72 Mb.
#193387
түріОқулық
1   ...   191   192   193   194   195   196   197   198   ...   225
Байланысты:
Nemtsov-E-lektr-tehnika-zh-ne-e-lektronika.-O-uly-

R
 
б
 
Бірвибраторлар кернеу импульстарын ұзақтығы бойынша 
стандарттау, электрмагниттік релелердің жұмысын басқару, кернеу 
импульстарын кідірту және олардың қайталану жиілігін бөлу үшін 
қолданылады. 
ОК негізіндегі бірвибратордың схемасы (16.12
-
сурет, 
а

мультивибратордың схемасынан (16.10, 
а
суретін қараңыз) 
өзгешеленеді, онда конденсаторға параллель теріс кері байланыс 
тізбегіне диод қосылады, оны бұдан әрі идеалды деп санаймыз. 
Бірвибратордың жұмысын біріккен уақытша диаграмма көрсетеді 
(16.13-
сурет, 
а-д
). 
Кирхгофтың 
1
-
контурға арналған 16.12, 
а
суретіндегі екінші заңы 
бойынша кез келген уақытта (16.3) қатынасы дұрыс болмақ. 
Бірвибратордың тұрақты күйіне 
16.12, 
б
суретіндегі (
1
-
күйдегі
 
К
кілті) алмастыру схемасы сәйкес келеді. Оның элементтеріндегі 
кернеулер тұрақты және мынаған тең: 
и
шығ 
= -
E

u
1
= -
R
1
E/(
R
1

R
2
) = -
U
1max
и
кір.ОК 
=
u
С

u
1

U
1max 
> 0 
(16.13, 
а, б
және 
д
суреттерін қараңыз), себебі диод тура бағытта 
қосылған, ал конденсатордағы кернеу 
u
C
 =
0. 
Егер 
t

уақыт моментінде бірвибратордың кірісіне сигнал көзінен 
амплитудасы бойынша айтарлықтай жоғары, оң полярлы кернеу 
импульсін беретін болсақ, онда 
е
с
ЭҚК әсерімен (16.13, 
в
суретін 
қараңыз) ОК кірісіндегі кернеу теріс мәнге айналуы мүмкін. 
Нәтижесінде жоғарыда сипатталған мультивибратордағы сияқты 
ОК
-
ң ауысуы жүзеге асады және кернеу секіріспен өзгереді: 


427
(16.5
б
)
16.13-
сурет
 
и
шығ 
(
t
1+
)= 
E

u
1
(
t
1+
) = 
R
1
E/(
R
1

R
2
) = 
U
1max

и
кір.ОК 
(
t
1+
)=
u
С
(
t
1+
) - 
u
1
(
t
1+
) = -
U
1max
< 0, 
себебі конденсатордағы кернеу секіріспен өзгермейді (1.16). 
Бірвибратордың 
16.12, 
б
суретіндегі (
2
-
күйдегі
 
К
кілті) алмастыру 
схемасы сәйкес келетін бұл күйі уақытша тұрақты. 
Шын мәнінде, ОК ауысқаннан кейін (1.21) теріс кері байланыс 
тізбегінің 

резисторы арқылы конденсатордың зарядталуы 
басталады: 
u
С

E
( 1 - e
-(t – t1)/(
RC
)
)
(16.5а)
 
бұл 
и
кірОК 
(
t
2-
) = 0 
шартымен анықталатын 
t
2
уақытына дейін болады: 
и
с
(
t
2-
) = 
U
1max

R
1
E/(
R
1

R
2



428
Бұл уақытта ОК
-
ң ауысуы жүзеге асады және кернеу секіріспен 
өзгереді:
и
шығ 
(
t
2+
)= -
E

u
1
(
t
2+
) = -
U
1max
и
кір.ОК 
(
t
2+
)=
u
С
(
t
2+
) - 
u
1
(
t
2+
) = 2
U
1max 
Сонымен қатар конденсаторды зарядау процесі 
u
С
(
t
3
) = 0 
шартымен анықталатын 
t

уақытына дейін оның 16.12, суретіндегі (
1
-
күйдегі 
К
кілті) алмастыру схемасындағы разрядтау процесімен 
алмасады. Бұдан әрі бірвибратордың барлық элементтеріндегі 
кернеулер тұрақты болады және оның тұрақты күйіне сәйкес келеді. 
Бірвибратор шығысындағы кернеудің оң тікбұрышты 
импульсының ұзақтығы (16.5) формулаларымен анықталады: 
t
2
- t
1

RC
ln (1 + R
1
/R
2
). 
Сызықтық өзгеретін кернеу генераторлары 
компараторлардың, 
осциллиограф экраны бойынша электрондық сәуленің жылжуын 
басқару құрылғыларының және т.б. құрамына кіреді. 
Сызықтық өзгеретін кернеудің қарапайым генераторы (16.14
-
сурет) кернеуі кілттік режимдегі транзистордың жұмысын басқару 
үшін пайдаланылатын бейсимметриялық мультивибраторды (16.15
-
сурет, а) қамтиды. Δ
t
раз 
уақыт аралықтарында транзистор ажыратулы 
болады да, сыйымдылығы С конденсатордың 
Е
К
ЭҚК көзінен 
t
зар 

R
К
резисторы арқылы жоғары
 
тұрақты 
R
К
С
уақытымен зарядталуы 
жүзеге асады, ал Δ
t
зар 
уақыт аралықтарында транзистор қосулы 
болады да, τ
раз
= 0 (
2-
контур

төмен тұрақты уақытымен разрядталуы 
жүзеге асады. 
16.14-
сурет
16.15-
сурет


429


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   191   192   193   194   195   196   197   198   ...   225




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет