II тарау. Сертификаттау жэне сәикестікті растау негіздері 127
Ө нім дер .
Көрсеті-
летін
қызмет-
тер
Ш икізат пен
материал-
дард ы бакы лау
Ком плект-
теуш і
бөлш ектер мен
бұйы м дарды
бакы лау
Ө лш еу ж әне
сы нау
қуралдары н
бақы лау
Т ехн ологи ялы к
ж абды қтар
бакы лау
Ө німді
қабы лдау
кезінде
бақы лау
Қ ы змет
көрсету-
д»ң
техн оло
гиялык
процес-
терін
бақылау
С апа жэне
өндіріс
жүйелері
Сапа
жүйесі
элемент-
терін
жэне
өндіріс
кезең-
дерін
бақылау
Персонал
Маман-
дардың
біліктілігін
бакылау
Көзбен
бақы лау
О ргано-
лептика-
лы к
бақылау
Дспап
көмегі-
мен
бақылау
Ө нім нің көлемі
бойынш а
• жаппаи оакы лау
■
таңдап бақылау
П роцесс бары сы нда
нем есе объектіге эсер
етуі бойы нш а
■активті түрде
■ пассивті түрде
■
бұзып
■ бұзбай
Тексерілетін
.парам етрлердің типі
бойы нш а
- геометриялы қ
■ ф изикалы қ
- м еханикалы қ
- хим иялы қ
- металло-
графиялы қ
жэне т б
З-сурет. С әйкестікті растау кезінде қолданы латы н бақы лау түрлері
Барлық операциялардың мэні өндіріс процесі кезеңдерінің си-
паттамаларын, режимдерін жэне т.б. көрсеткіштерін тексеру бо-
лып табылады.
Объектілерді немесе өндіріс процесінің операциясын бақылау
мынадай түрде жүзеге асырылуы мүмкін: лезде (летучий) - жүргізу
мерзімі регламенттелмейді, кез келген уақытта жүргізілуі мүмкін;
128 Стандарттау, сертификаттау жэне метрология негіздері
периодтық - белгілі уақыт аралығы (сағат, тэулік, ай) өткеннен
кейін жүргізіледі; үздіксіз - үздіксіз (тұрақты түрде) жүргізіледі.
Бақылау құралдарына байланысты бақылаудың мынадай
түрлері кездеседі: көзбен бақылау (визуальный) - бақылау объектісі
көзбен бақыланады жэне оның нормативтік қүжатгар талаптары-
на сәйкестігі анықталады (барлық операциялардың орындалғаны,
маркировкасының, жол қүжаттарының (сопроводительные до
кументы)
болуы;
органолептикалық-сарапшы
мамандармен
жүргізілетін субъективтік бақылау эдісі (балдар санымен бағалау);
аспаптардың көмегімен (инструментальный) бақылау — бақылау-
өлшегіш саймандардың, калибрлердің, аспаптардың, стендтардың,
сынақ машиналарының жэне т.б. көмегімен жүзеге асырыла-
ды. Бақылаудың соңғы түрі автоматтандырылған және қолмен
жүргізілетін деп бөлінеді. Қолмен бақылау кезінде штангенциркуль,
микрометр, калибр, индикатор сиякты қол саймандары қолданылады.
Бүндай бақылаудың сапасы томен болады. Барлық бұйымдарды жап-
пай бақылаған кезде де 2-4 % ақауы бар бөлшектер бақылаудан өтіп
кетеді. Автоматгандырылған бақылау арнаулы құрал-жабдықгарды
қолдануға байланысты сапасы жоғары болып табылады. Автомат-
ты түрде бақылау ең прогрессивті. Автоматты түрде бақылауда
бөлшектер мен тораптарды жасағанда өндірістік желіге автоматты
бақылау қүралдары ендіріледі. Бүл қүралдардың көмегімен үздіксіз
бақылау жүзеге асырылады. Бақылаудың бүл түрі мойынтірек
шығаруда кеңінен қолданылады.
Өнімнің көлеміне байланысты бақылау жаппай жэне танда-
малы деп бөлінеді. Жаппай бақылау кезінде бақыланатын өнімнің
сапасы туралы шешім өнімнің эр бірлігін тексеру нәтижесі бойын-
ша шығарылады. Тандап бақылау кезінде шешім өнім топтама-
сынан, ағыннан алынған бір немесе бірнеше таңдаманы (норма-
тивтік қүжаттардың талаптарына сай) тексеру нэтижесі бойынша
шығарылады.
Технологиялық процестің барысына эсер етуіне байланыс
ты активті жэне пассивті бақылау кездеседі. Активті бақылау
технологиялық жабдыққа ендірілген қүралдың көмегімен жүзеге
асырылады. Алынған нәтижелер бүйымды жасау процесін
үздіксіз бақылау үшін қолданылады. Пассивті бақылау алынған
нәтижелерді тіркеп қана қояды.
|