Тұлғаның динамикалық теориясы адамның мінез-құлқын түсінуде психоаналитикалық
бағытта анық байқалады. Психотерапияның теориясы мен практикасында тұлғаның
динамикалық теориясының үш элементі маңызды орын алады: бейсаналылық түсінігі,
конфликт пен қорғаныс түсінігі жəне «Меннің» уайымдаушы мен бақылаушы түсінігі.
Бейсаналылық
Адамның өзіне есеп бере алмайтын ойлары мен сезімдері мүмкіндігін түсінігімен
байланысты. Сана аймағында жоқ ойлар мен сезімдер үнемі адамның іс-əрекетіне əсер
етіп отырады жəне адам кей іс-əрекеттерінің себептерін білмеуі де мүмкін. Мысалы, ер
адам жұмыс бабымен көтеріліп жатқан кезде өзінің қызметтік міндеттерін орындауға
деген жауапкершілігі күшейіп кеткеніне өзі таң қалып, əкесінен гөрі мансабының сəтті
болуы үшін қорқынышы бар екенін мүлдем сезінбеуі мүмкін.
Бірақ бейсана əсер еткен мінез-құлық əрекеті үнемі жағымсыз нəтиже əкелмейді. Əйел
адам өзінің əкесіне ұқсас ер адаммен тұрмыс құрса, онда ол өкінбейтіндей таңдау жасауы
əбден мүмкін. Басқа жағынан алып қарағанда адам өзінің санасыз мотивтерімен
қаншалықты шешім қабылдаса, психологиялық проблемаларға жəне бейімделудегі
қиындықтарға соншалық кезігуіне тəуекел бар. Адам өзінің сезімдерін түрлі көзқараспен
талдай келе қажеттілігіне сай əрекетті таңдайды.
Бейсаналылықты
анық
жəне
ішкі
(скрытое) сипатына бөлу арқылы түсіндіруге болады.
Анық
мінез əрекеті тікелей бақыланатын болса,
ішкі-
бақыланатын мінез-құлықтың
астарындағы мінез əрекеті. Клиенттің өзінің анық жəне ішкі əрекетін шектеуі
психотерапевтке клиенттің мотиві туралы құнды ақпарат алуға болады. Мысалы: клиент
сеансқа кешігіп келсе, ол оны жолдағы кедергілермен түсіндіреді. Мүмкін кедергі болған
шығар, бірақ клиент өзінің кешігуінің басқа себебін саналы сезінбейді. Ал оның ішкі мінез
көрінісінде психотерапевттің өткен сеанста кешіккені үшін мен ақша төлеуім керек емес
деген ашуы болуы мүмкін, бұл бейсаналы ішкі сөзінен білінеді: Егер сізді менің
проблемам шынымен ойландырса, сіз кешікпей уақытында келер едіңіз.
Осы мысал көрсеткендей психотерапиядағы өзгерісті бағыттың бірі-
Достарыңызбен бөлісу: