ҮЗДІКСІЗ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ: ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАЛАРЫ

ҮЗДІКСІЗ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ: ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
ЖӘНЕ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ 
НЕПРЕРЫВНОЕ ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: 
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ
 
153 
құрамда
және
балалар ұжымында
эмоционалды
қолайлы
климат
құру
; 
дамудың
бұзылуын
түзету
және
қазіргі
заманғы
диагностика;
баланы
оқыту
мен
тәрбиелеуге
байланысты
мәселелер
бойынша
ата
-
аналар
мен
педагогтардың
психологиялық
-
педагогикалық
құзыреттілігін
арттыру;
жеке
ерекшеліктерін
зерттеу.
[1, 
б.22].
Қолдаудың
принциптері: жеке құндылық принципі, баланың бірегей даралығын 
танудан тұратын
жеке
тұлғаның
бірегейлігі
принципі,
жеке
дамудың
басымдылығы
принципі.
Тұлғалық
құндылық
принципі. Баланың сол жас кезеңіндегі табиғи дамуын есепке алу. 
Баланы сүйемелдеу жасанды мақсаттар
мен міндеттерге сүйенбейді, баланың нақты жеке 
жетістіктеріне негізделген. Осы себепті оқушының ішкі
әлемінің
құндылығы
, 
оның
қажеттіліктері
, 
мақсаттары
мен
даму
құндылықтары
өте
маңызды
Деңгейлік бағдарламалардың мазмұнын және білім
беру
мазмұнын жаңарту
бағдарламасының
негізгі идеялары мен басым ұстанымдары жеке құндылық қағидатын 
толық көлемде іске асыра алады.
Мұғалімнің
құндылығы
, 
ұстанымы
мен
қызметі
оқушының
тұлға
ретінде
дамуына
бағытталған.
Осы
бағдарламалар шеңберінде оқытуды 
іске асыру оқытудың мынадай қағидаттарын басшылыққа алады:
ынтымақтастықта оқыту, 
әрбір
оқушыға жеке көзқарас, сенім білдіру, болжауға болмаушылық, бірлескен
іс
-
әрекет.
Тұлғаның
бірегейлі
принципі балалардың
қоршаған
ортамен
және
өзімен
қарым
-
қатынас
жүйесін
өз
бетінше шығармашылық игеруіне жағдай жасау, сондай
-
ақ әр бала үшін 
жеке маңызы бар шешімдер
қабылдау. Баланың ішкі әлемі автономды және тәуелсіз. Бұл 
бірегей әлемнің дамуы мен қалыптасуында
ересек
адам
маңызды
рөл
атқарады.
Ересек
адам
осы
бірегей
әлемнің
дамуы
мен
қалыптасуында
маңызды
рөл
атқарады.
Дегенмен,
мұғалім
балаға
таңдау
жасамауы
керек,
өйткені
бұл
баланың
қабылдаған
шешімінен
жауапкершілікті
азайтады.
Мұғалім
сүйемелдеу
барысында
таңдау
жағдайын
қалыптастыра
отырып, баланы шешімдерді өз бетінше іздеуге бағыттайды, өз өмірі үшін 
жауапкершілікті
алуға
көмектеседі
Ал бұл қағида оқу және оқу модульдерінде толығымен басшылыққа алынады. 
Мысалы, сыни
ойлауды дамыту модулінің негізгі идеяларын жүзеге асыру үшін 
қолданылатын
тәсілдер "Блум түймедақ",
"Галерея", "Стоп кадр","Ашығын айтсам", " ББҮ 
" және т.б. қорытындыларды қабылдаумен рефлексивті ой
оқушының өз өмірі үшін 
жауапкершілігін қалыптастырады. Өзін
-
өзі бағалау арқылы оқытуды бағалауда
ол
өзінің
оқу
жетістіктері
мен
жетілдірулерін
анықтайды
және
әрі
қарай
қалай
оқу
керектігін
анықтайды.
Тұлғалық даму
басымдылығы принципі,
оқу басты мақсат ретінде емес,
әр
баланың 
дамуына
ықпал
ететін
құрал
ретінде
қолданылатын
жеке
дамудың
басымдығы
принципі.
Сүйемелдеу
идеясы
баланың өмірі мен іс
-
әрекетінің әлеуметтік және оқу
-
тәрбие ортасына 
қатысты
оның формалары мен
мазмұны
арқылы
жүзеге
асырылатын
қайталама
принципке
ие.
Мұғалім
арқылы
жүзеге
асырылатын психологиялық
-
педагогикалық сүйемелдеу 
баланың әлеуметтік жағдайына бағытталмайды, ол үшін ата
- 
аналар
таңдаған
тәрбие
жүйесіне
бағытталған.
Бұл
принцип
«Талантты
және
дарынды
балаларға
білім
беру»
және
«
Оқу
үшін
және
оқыту
үшін
бағалау» модульдерінде ата
-
аналармен тығыз байланыста болу, 
отбасында баланы тәрбиелеу мен
дамыту үшін құрылған мүмкіндіктер туралы 
сауалнама жүргізу, талантты және дарынды баланың
қабілеттерін
анықтау әдістемелерін 
жүргізу, оқу мен оқыту үшін бағалауда ата
-
аналармен кері байланыс
жасау
болып
табылады.
Сонымен, баланы білім беру процесіне қосу үшін жеке көзқарас пен оқыту қажет деп 
айтуға
болады,
өйткені
оны
әр
баланың
өз
қажеттіліктерін
қанағаттандыру
мүмкіндігі

ҮЗДІКСІЗ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУ: ӨЗЕКТІ ПРОБЛЕМАЛАРЫ
ЖӘНЕ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ 
НЕПРЕРЫВНОЕ ПЕДАГОГИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ: 
АКТУАЛЬНЫЕ ПРОБЛЕМЫ И ПЕРСПЕКТИВЫ
 
154 
болатындай
етіп
ұйымдастыру
керек.
Ю.А.
Афонкина,
И.И.Усанова,
О.В.Филатова
психологиялық
- 
педагогикалық қолдаудың
5 
кезеңін қарастырды [3,
б.343]:
Диагностикалық
кезең. Бұл
кезеңде
бала
туралы
қажетті
мәліметтер
жиналады.
Ол
психологиялық
-
медициналық
-
педагогикалық
комиссияда
(ПМПК)
баланың
дамуының
бастапқы
диагностикасын
қамтиды
. 
Алғашқы
консультация
кезінде
комиссия
сарапшылары
қорытынды
түрінде
баланың проблемаларын анықтайды және оны оқыту мен 
тәрбиелеудің мамандандырылған шарттарын
белгілейді. Бұл ретте тестілеу, бақылау, 
әңгімелесу, бала қызметінің өнімдерін талдау, құжаттама, ата
- 
аналарға
сауалнама
жүргізу
сияқты
әдістер
қолданылады
; 
Іздеу кезеңі. Ол баланың психикалық дамуы және оның әлеуметтік даму жағдайы 
туралы алынған
ақпаратты талдауға бағытталған. Бұл кезеңде мәселені шешу жолдары 
талқыланады және оқыту мен
тәрбиелеудің
ерекше
шарттары
анықталады.
Консультативтік
-
жобалық кезең. Бұл кезенде ата
-
аналары мен психология
-
педагогикалық оңалту
және түзету орталығы арасынды келісім жасалады және ата
-
ана 
арнайы білім беру нысаны таңдануға
келісім жазады. Мамандар баланың медициналық 
картасын алдын
-
ата зерттейді. Әр маман түзету және
даму жұмыстарының бағытары 
бойынша терең диагностикасы жүргіздері: даму, сөйлеуді дамыту, қарым
- 
қатынас, жеке 
сала, қызмет дағдылары. Мамандар қолдау стратегиясын бірлесіп анықтайды: жеке білім
беру
бағыты
түрінде
түзету
-
дамыту
процесінің
кешенді
жоспары
жасалады.
Әрекеттік
кезең. Бұл кезең мамандардың, ата
-
аналар мен балалардың өзара 
әрекеттесуін
жүзеге
асыратын
мақсатты
психологиялық
-
педагогикалық
процесті
қамтиды
. 
Оның
негізі
баланы
жеке
психологиялық
-
педагогикалық қолдаудың кешенді түзету
-
дамыту 
бағдарламасын әзірлеу
және жүзеге
асыру болып табылады. Сонымен бірге, қолдау 
бағдарламасын құру және іске асыру кезінде мынадай
факторларды
ескеру
қажет
: 
баланың
жеке
ерекшеліктері,
яғни
оның
даму
ерекшеліктері,
ақаулы
құрылымы
, 
дамудың
күшті
және
әлсіз
жақтары;
коммуникация
және
әлеуметтік
дағдылар
деңгейі;
баланың жасы; 
еңқалыптасқан дағдылары мен оны бейімдеу мүмкіндіктері; оған қатысты отбасының
жағдайы,
оның
даму
ерекшеліктері,
ата
-
анамен
маман
арасындағы
қарым
-
қатынас
сипаты,
баланың
әлеуметтік
мінез
-
құлқы және т.б.; сүйемелдеуді жүзеге асыратын білім беру 
мекемесінің мүмкіндіктері,
түзету
сабақтарының
көлемі,
әртүрлі
мамандардың
өзара
әрекеттесуі
, 
мамандар
әзірлеген
бағдарламалардың,
әдістемелік
ұсыныстардың
және
дидактикалық
материалдардың
шарттары,
деңгейі.
Рефлексивті
кезең. Мұнда
сүйемелдеу
міндеттерін
іске
асыру,
сүйемелдеудің
барлық
қатысушыларының
ұсыныстарын орындау мүмкіндіктеріне талдау жасалады. Авторлар бұл 
кезең жеке
қолдау бағдарламасын жүзеге асыруда қорытынды болуы мүмкін екенін айтады 
[2, б.16]. Нәтижесінде,
әртүрлі
мамандардың
қорытынды
диагнозында алынған
мәліметтерге
сүйене
отырып,
іс
-
әрекеттің
тиімділігі туралы қорытынды жасалады, 
мүмкіндігі шекеулі баланының толыққанды дамуы үшін білім беру
мекемесінің мамандары 
жағдай жасайды. Сүйемелдеу мамандарға баланың проблемалық жағдайларын
шешу үшін 
керек, ол әр түрлі стереотиптерге байланысты оны қоғамның қабылдамауымен байланысты,
оларды балалардың толыққанды қарым
-
қатынасын кедергі келтіретін "кедергілер" деп 
атауға болады.
Мұндай жағдайларды шешу мүмкіндігі шектеулі
балаларға деген теріс 
көзқарасты жеңу үшін балалармен
де, баланның өзімен де өзін
-
өзі қабылдауды дамыту, 
оның өз күшіне деген сенімін қолдау үшін жұмыс
істеуге
шақырады.
Бұл өте маңызды, өйткені балалар тобы бала үшін күшті ресурс болып табылады. 
Ақыр соңында,
оның
құрдастары
оған
қалай
қарайтыны
оның
психикалық
жағдайына
және
оқуға
деген
ынтасына
байланысты болады. Осылайша, бұл мәселені талдау мүмкіндігі 
шектеулі баланы білім беру процесіне
толық қосу үшін жеке көзқарас, яғни оқыту маңызды 
рөл атқаратынын және ұйым әр баланың ерекше
білім беру қажеттіліктерін қанағаттандыру 

жүктеу/скачать 9,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: