«Қарапайым түсініктер» тақырыбына берілген материал-
дарды талдау үлгілері мен нұсқаулар
Жоспар:
1)
Қаніиа
?
Неше
?
Н еш еуі
М -1, затты санаудың мән-мағына-
сын ашу және нақты заттарды санауға үйрету, оларды әртүрлі
белгілеріне қарай салыстыруға дайындау. Санаудың нәтижесінде,
«Қанша? Неше? Нешеу? » сұрақтарына жауап берілетінін аңғарту.
а)
Бірінш і сөреге 5 ойыншық ж үк машинасы, ал екінш і сөреге
5 ж еңіл маш ина қойылған. Олардың ұқсастығы мен өзгеш елігі
неде екені сұралады. Бірінш і (екінш і) сөреге неше маш ина қой-
ылған? М ұғалім бірінш і сөредегі маш иналарды біртіндеп қолы-
мен ала отырып, санайды. Осылайша екінш і сөредегі машина-
ларды оқуш ылар санап ш ығады.
ә) М ұғалім ұ яш ы қ ты ң бірінш і қатары н а біртіндеп затты қ
суреттерді (лақ, қозы, бота, құлы н, бұзау) қояды, ал оқуш ылар
хормен санайды. Барлы ғы нешеу екенін айтады.
79
I
2)
Бірдей, әр тцрлі.
М-1, 4-бет. Заттардың әр түрлі белгілеріне
ңарай салыстыру арқы лы , олардың түстерінің, өлш емдерінің
бірдей немесе әр түрлі болатынын анықтай білуге үйрету. Зат-
тардың атауы ретінде дөңгелек, үшбүрыш және ш аршысөздерін
баланың сөздік қорына енгізу.
Заттарды санаудың жалғасы ретінде, оларды әр түрлі (түсі,
өлшемі, піш іні) белгілеріне қарай салыстыруға болатынымен
оқушыларды таныстыру.
3)
Үзын-қысца. Биік-аласа. Қалың-жцңа.
Заттарды үзынды-
ғына қарай салыстыру арқы лы , ұзындықтарының әр түрлі еке-
нін білдіретін Соз-тіркестерін енгізу, олардың мән-мағынасын
түсініп, орынды қолдануды үйрету.
а) Қ алам мен қары ндаш ты салыстыру, беттестіру арқы лы
салыстыру, ұзын, қы сқа сөзін енгізу.
ә) 2 дәптерді салыстыру - ж үқа, қалы ң сөзін енгізу.
б) бойлары әр түрлі 2 оқуш ыны тақтаға шығарып салы стыру,
биік, аласа сөзін енгізу.
4)
цзындықт ы өлшеу.
М-1, 6-бет.
Заттардың үзындығын өлшеудің әр түрлі тәсілдерімен таны-
стыру. Үзындықты өлшеудің қаж еттігі мұқтаж ды қтан туатын-
дығын аңғарту.
а)
заттарды көз мөлшерімен және беттестіру арқы лы салыс-
тыру;
ә) шартты өлшеуіш арқы лы салыстыру;
5)
Арт ы қ.К ем. Сонша.
М-1, 7-бет.
Заттардың екі тобын салыстырудың әр түрлі тәсілдерімен та-
ныстыру және сәйкес нәтижені білдіретін сөздерді енгізу, олар-
дың мән-мағынасын түсініп, орынды қолдануға үйрету:
6)
Жогарыда - төменде.
Сол ж ақта - оң ж ақта. М-1, 8-бет.
Заттардың кеңістікте орналасу қалпын анықтау туралы түсінік
беру және соны білдіретін сөздердің енгізілуі: жоғарыда - төмен-
де, сол ж ақта - оң ж ақта, алдында, артында, үстінде, арасында,
ж анында, қатар, іш інде ж әне тағы басқалары, олардың мән-
мағынасын түсініп, орынды қолдануға үйрету.
7)
Бцрын. Кейін.
М-1, 9-бет. Уақыт аралығы жайында түсінік
беру және соны білдіретін сөздерді енгізу (бұрын, кейін, алдымен,
содан кейін, содан соң, таңертен, түсте, кеш ке, түнде, күндіз),
олардың мән-мағынасын түсініп орынды қолдануға үйрету.
80
8)
Н еиіінш і
? Заттарды санауға ж атты қты ра түсу және сан-
ның реттік сипаттамасымен таныстыру. Реттік сандардың мы-
салы болып табы латы н апта күндерінің, ж ы л м езгілдерінің,
айдың атаулары және ретімен таныстыру.
М-1 ,10-бет. Бұрын санау арқылы қанша? Неше? Нешеу? - сүрақ-
тарына жауап берілсе, енді нешінші? - сұрағына жауап беріледі.
9)
Бірікт іру жэне бөліп алу.
Заттардың екі тобын біріктіру
және топтан бірнеше затты бөліп алу, яғни затты ң тобын екі
топқа жіктеуді практикалы қ іс-әрекет арқылы көрсетіп беру.
М-1,11-бет. Ілгеріде қосу және азайту амалының мағынасын
аш уға негіз болады, сондықтан нақты іс-әрекет арқы лы көр-
сетіп, соған маш ықтандырған жөн.
10)
С ы зы қт ар
. М-1, 12-бет. С ы зы қты ң түрлерім ен, түзу,
қисы қ, тұйы қталған және тұйықталмаған қисық сызықтармен
таныстыру және оларды бір-бірінен ажыратуды үйрету. Ж іпті
керіп, түзу жайында түсінік беру. Оны екі бағытта созуға бола-
тынын, оның басы да, ұшы да болмайтынын түсіндіру. Мысал-
дар келтіру, сым, рельс;
Енді осы ж іптің керілуін сәл босатсақ, тұйықталмаған қисық-
ты, ал екі ұшын иіп әкеліп, дәл келтіріп ұстасақ, тұйы қталған
қисықты шығаруға болатынын көрсету.
11)
Нцкте. Сэуле. Бцрыш.
М-1, 13-бет. Геометриялық фигу-
ралармен таныстыру, бір-бірінен ажыратуға үйрету.
Қарындаштың немесе қаламның ұшы, олардың қағаз бетінде
қалдыратын іздері - нүкте жайында түсінік беру. Ж іп тің ба-
сын қолға ұстап ұш ын әрі қарай созу арқы лы сәулені елестету.
Бұрыш ты қағазды бүктеп шығару арқылы көрсету.
12)
Кесінді жэне оны сы зу
. Кесінді ж айы нда түсін ік беру
және оны басқа фигуралардан ажыратуды үйрету, кесінді сы-
зудың ерекш елігімен таныстыру. М-1, 14, 15-беттер.
0-54
81
Түзудің екі ұш ын нүктемен тұйы қтап, бүл кесінді деп таныс-
тыру. Ү зы нды қты өлш еудің мысалы ретінде кесінді үзынды-
ғын өлш еудің мағынасын ашу; өлш еудің үлгісі ретінде см-ді
қолданудың ерекш елігімен таныстыру, кесіндінің ұзындығын
аны қтауға үйрету.
13)
К есіядінің цзы нды гын өлиіеу.
Сантиметр. Ү зы нды қты
өлш еудің мы салы ретінде кесінді ұзы нды ғы н өлш еудің мән-
мағынасын ашу және өлшеудің үлгісі ретінде сантиметрді қол-
дануды ң ер ек ш ел ігім ен тан ы сты ру ж ән е соны ң көм егім ен
кесіндінің ұзындығын аны қтауға үйрету.
Ш артты өлш еудің үлгісі ретінде ұзындығы 1 см ж олақш аны
таңдап алу ж әне соның көмегімен кесіндінің үзы нды ғы н өл-
шеудің мән-мағынасын аш у . Екі қары ндаш ты ң ұзы нды қтары н
салыстыру. Қарындаш бойына ұзындығы 1 см ж олақш алар салу.
Оның неше рет салы нғаны н білдіретін сандарды салы сты ру.
Сантиметр ж айы нда мағлұмат беріп, соның көмегімен сызғыш-
тың ұзынды ғы н өлшеудің үлгісімен таныстыру.
14) Бөліктерге бөлу және қүрастыру. М-1, 16-бет. Ф игураны
бөліктерге бөлуді және оны бөліктерден құрастыруды нақты лы
іс-әрекет үстінде көрсетіп беру арқы лы сәйкес түсінік қалы п-
тастыру.
Достарыңызбен бөлісу: |