Республикасы Білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Ташкенбаева Жалпы психология
- Бұл бет үшін навигация:
- Генетикалыќ психология.
| 5.
ХХ ѓасырдыњ 20 - 30 жылдарындаѓы психология даѓдарысы. ХХ ѓ. басында µркендей бастаѓан ѓылым мен µндіріс - экономикалыќ талаптарына орай сана (интроспекттік) психологиясыныњ даѓдарысы ќылањ берді. Интроспекттік психология практикалыќ ќолданба енгізулерді ќажет еткен капиталистік µндіріс проблемалары алдында µз дєрменсіздігін байќатты. Оныњ субъектив єдістері ќоѓамныњ объектив ќажеттіліктеріне сай келетін ±сыныстарѓа шамасы жетпеді. Осыдан психология зерттеулерьін жања, объектив єдістер т±ѓырына орныќтыру жолдары іздестіріле бастады. Сана психологиясын даѓдарысы, сонымен бірге, ѓасыр аяѓында Францияда кењ µріс алѓан невропатология жєне психиатрия саласындаѓы зерттеулердіњ нєтижесімен де байланысты еді. Б±л зерттеулер адам психикасын кейде саналы басќарылмайтын ќ±былыстар мен кµрініс беретінін дєлелдеді. М±ндай бей санаѓа тєуелді єрекет ќылыќтар эксперименталды жєне клиникалыќ талдауѓа алынды. Осыныњ нєтижесінде психология сана жµніндегі ѓылым емес деген пікір пайда болды. Б±л дєуірдегі психологияныњ ќарќынды дамуына Ч. Дарвинніњ эволюциялыќ таѓылымыда ‰лкен ыќпал жасады. Б±л ілімге орай барша психологиялыќ д‰ние ќоршаѓан ортамен тіршілік иесініњ икемдесу єрекетінен ажырауы м‰мкін емес деген т±жырым орныќты. Эволюциялыќ теория ыќпалында интроспекция єдісін ќолдану м‰мкін емес бала мен хайуанат психикасын зерттеу етек алды. Осылайша єрт‰рлі ыќпалдар мен жаѓдайлар ѓылымда бірнеше жања психологиялыќ теориялардыњ туындауына себепші болды. Жања теория µкілдері сана психологиясын психика жµніндегі жања т±жырымдамалармен толыќтыру немесе оны ауыстыруды маќсат етіп ќойды. Генетикалыќ психология. Швейцария ѓалымы Ж.Пиаженіњ генетикалыќ психология теориясы психология ѓылымыныњ кењ µріс жайѓан баѓыттарынныњ бірі. ¤з зерттеулерін негізге ала отырып, Ж.Пиаже генетикалыќ єдісті психологиялыќ болмысты тануда жетекші єдіснамалыќ принцип дєрежесіне кµтерді. ¤з зерттеулерінде ѓалым бала аќыл - есініњ ќалыптасуына назар аудара отырып, ѓылыми психологиядаѓы зерттеулер бала интеллектініњ дамуын байќаудан басталып, сол арќылы ересектердегі интеллект табиѓаты мен ќызметін білуге болады деп пайымдады. 25 25 Пиаженіњнегізгі міндеті адам интелектініњ ќ±рылымын зерттеу. Осы ќ±рылымды ол ќарапайым органикалыќ тіршіліктіњ эволюциялыќ даму барысында жеткен нєтижесі деп білді, яѓни интеллекттік к‰рделі аќыл - естіњ жай психикалыќ элементтерден ќ±ралатынын дєлелдемекші болды. Пиаже т±жырымыныњ ењ ‰лкен ќатесі - баланыњ бірт±тас дамуын ескерместен, аќыл - естіњ µрістеу т±ѓырын интеллекттіњ µзінен іздеді, ал сананы дамытушы факторлар арасында ол ќоѓамдыќ тарихи єрекет болмысына ешќандай орын ќалдырмады. Пиаженіњ теориялыќ т±жырымдары жоѓары дењгейдегі ойлау ќабілетініњ кµзі µткендегі ой м‰мкіндіктерінде болатынын дєлелдеп баќты. Ой ќабілеті µзінен - µзі бітпейтінін, ал адам даму ќасиеті екенін, сол адамныњ адамгершілік ќасиет ќатысымен шыњдалѓан сайын оныњ санасыныњ жан - жаќты дамып, ойлау дєрєжесініњ кµтерілетінін тіпті кµре білмеді. Генетикалыќ психология зерттеулеріндегі ењ ‰лкен олќы - кемшілік: интеллект даму дењгейініњ бірінен екіншісіне µтуде оќудыњ мањызы орынды баѓаланбай, єлеуметтік - ќоѓамдыќ фоктордыњ жеке адамныњ ќалыптасуындаѓы мєні жоќќа шыѓарылды. жүктеу/скачать 1,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|