Бағдарламасы аясында іске асырылды Karen Armstrong

172
Сонымен, Әке, Ұл және Қасиетті Рух 
ипостасьтерін 
Құдайдың Өзімен 
теңестірмеу керек, өйткені Григорий Нисскийдің түсіндіруінше, «Құдайлық 
болмыс 
(усия) 
атаусыз және түсініксіз»; «Әке», «Ұл» және «Қасиетті Рух» - 
бұлар Құдай Өзін тануға мүмкіндік беретін 
энергиялар 
туралы ойлануда 
«біз қолданатын ұғымдар» ғана
225
. Басқа жағынан алып қарасақ, бұл тер
-
миндер үлкен символдық мәнге ие. Өйткені олар арқылы бізге түсінікті бей
-
нелі тілмен ұғынылмайтын ақиқат беріледі. Адамдар Құдайды Ұлы Жоғары 
(Танылмайтын көз шағылыстырар жарықта бүркемеленген Әке), Жаратушы 
(Логос) және Тәндік (Қасиетті Рух) деп қабылдайды. Бірақ осы үш
 ипоста
-
сьтің 
өзі кез келген бейнелер мен ұғымдардан жоғары тұрған Құдайлық 
Болмыстың, толық емес көріністері
226
. Осылайша, Үштікті тура мағынасында 
емес, қасиетті Құдай болмысының ақиқат фактілеріне сәйкес келетін бел
-
гілі бір парадигма деп қабылдау керек. 
«Үш Құдайдың жоқтығы турасында Алабийге Жолдауында» Григорий 
Нисский үш Құдайлық қырдың, немесе 
ипостасьтердің 
тұтастығы мен өза
-
ра байланыстылығы туралы маңызды доктринасын баяндайды. Құдай Өзін 
үшке бөлді деу дұрыс емес, мұндай ой күнә саналады. Өзін әлемге ашқысы 
келген Құдай бөлінбестен тұтас күйінде кез келген үш ипостасінде көріне 
алады. Сонымен, Үштік «Құдайдан Оның жаратқандарына жалғасып жатқан 
әрбір әрекеттің» үлгісін ғана береді. Қасиетті Мәтіннің түсіндіруінше, әре
-
кеттің бастамасы Әкеде, ол Ұлдың дәнекерлігімен жүзеге асырылады, ал 
әлемде Қасиетті Рухқа (тән) имманенттілік арқылы ақиқатқа айналады. Де
-
генмен мұндай әрекеттің әрбір кезеңінде Құдайлық болмыс тең деңгейде 
көрінеді. Үш 
ипостасьтің 
өзара бағыныштылығын адамдар өз тәжірибесін
-
де байқай алады. Біз Ұлдың уахилері болмаса, Әке туралы ештеңе естімес 
едік, ал барлық жерде болатын Қасиетті Рухсыз Ұлды танымас едік. Тыныс 
(грек. 
pneuma,
лат. 
spiritus
) адамның сөзімен қосарланып шығатыны іспет
-
ті, Рух та Әкенің Сөзіне ілеседі. Бұл үш жүз өздерінің жоғары әлемдерін
-
де жанаса тіршілік етпейді. Оларды адам санасындағы көптеген әр түрлі 
225
Григорий
Нисский
. 
Нет
трех
богов
.
226 G. L. Prestige, God in Patristic Thought (London, 1952), p. 300.

173
мәліметтердің бар болуына ұқсатуға болады. Әрине, медицина философия 
емес, бірақ әр ғылым сананың жеке бір саласын жайлайды деп те айта ал
-
маймыз. Барлық ғылымдар өзара кірісіп, бір мезгілде өзіндік болмысын 
жоғалтпастан бүтіндей санаға жайғасады
227
.
Сөз соңында, Үштік тек мистикалық, рухани күйзеліс ретінде ғана мәнге 
ие болады. Оны ойлау емес, сезіну керек. Өйткені Құдай адам ақылынан 
жоғары. Бұл логикалық, ақыл-ойға негізделген құрылым емес, ойды адасты
-
ратын, бейнелі парадигма. Григорий Назианзин осыны түсіндіре келе, Бірде 
Үштің көрінуі рационалды ойды ығыстыратын, терең де ғажайып сезімдерді 
оятатынын түсіндіріп кеткен: 
Бірді ойға алғаным сол-ақ екен, Үшеудің ұлылығымен көзім ашыла
-
ды, ал Үшеуді ажырату керек болғанда қайта Бірге ораламын. Және де 
Үшеудің кез келген біреуін ойға алғанымда, Оны жалғыз деп ойлай
-
мын, сол мезет ойым тұманданып, ойымдағының барлығы жоғалады
228
.
Грек және орыс православиелік Шіркеуі осы күнге дейін Үштік
-
ті көру шабыттандыратын діни тәжірибе туындатады деп есептей
-
ді. Бірақ көптеген Батыс христиандары үшін Үштік идеясы әлі де 
түсініксіз. Олар каппадокиялықтар 

жүктеу/скачать 28,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: