А. И. Хасанова Жерді пайдалануды жоспарлау
Жерді ұйымдастырудың және егін егудің негізгі принциптері
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
planir zemlep kurs lekcij na kaz yaz 2
| 15.4 Жерді ұйымдастырудың және егін егудің негізгі принциптері
Аудандарда топырақ эрозиясы және дефляция , шаруа жер пайдалануды жоспарлау маңызды бөлігі ретінде жер және егістіктен ұйымдастыру негізгі принципі (бұл нақты жағдайды) басқару үшін, жердегі әр гектардан ең тиімді пайдалану және топырақтың құнарлылығын арттыру мақсатында ұйымдастырушылық , экономикалық және аумақтық жағдай жасау қажет болып табылады . Жерді пайдалану аумағында жоғары өнім алу мен жер аумағын арттыру мүмкіндігі жоқ . Соған байланысты мұндай жағдайларда, жобаларға көзделген барлық шаралар жел , су эрозиясынан, дефляция және қол жетімді жер пайдалануды жақсарту бойынша іс -шаралар әзірлеу топырақты қорғауға бағытталған болуы тиіс . Егістік жерді қысқарту қажет болған кезде жағдайларда , ол ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді пайдалануды жандандыру шараларын қамтамасыз ету үшін қолданыстағы жолдарды шектен азайту мәселесі оның ауданындағы жолдарын , орманды белдеулерін, елді мекенді немесе немесе резерв көзін табу қажет . Көпжылдық өсімдіктер екпелерін астында ең алдымен , қажет, құрылғы немесе егістік беткейлердің төменгі бөлігінде , террассалар беткейлері қабылданады . Су эрозиясы салдарынан азайту керек болғанда тоғандар , біліктер, орлар , кең базасымен білік-террассалар, спрей су төгетін төменгі бөгеттер, дамбалар ажыратқыш , су-бұғаттау және тегістеуге келетін беткейлер, сайлар, т .б.: агрономиялық, орман мелиорациясына арналған гидротехникалық имараттар да бірге су эрозиясының аудандары да жоспарланады . 126 Жел үздіксіз соғатын , эрозия және егістік жер бойынша жел соққаннан бастап топырақ қорғау шараларына жалпы жүйелік ғылыми -негізделген егіс айналымы жүйесін дамыту және жүзеге асыру маңызды рөлін атқаруға тиесілі . Барлық ұйымдастырушылық және экономикалық шаралар назарға алынып , жел, су эрозиясынан топырақ дұрыс қорғалған кезде, су шайған жазық және құнарсыз топырақ дефляция көріністеріне қарсы тұрып , егістік айналымы мен өнімі күрт артады . Егістік жер ең құнды ауыл шаруашылығы жері болып табылады . Егістіктік жер негізінен эрозияға және басқа да табиғи және экономикалық факторларға ұшырау дәрежесіне байланысты белгілі бір өсімдік айналымы жүйесінде қолданылады . Топырақтың эрозиясы мен дефляция жағдайында әр түрлі және өсімдік айналу түрлерін жобалау мынадай өзара байланысты мәселелерді шешуді анықтайды : 1) ең алдымен эрозияланған топырақты тиімді пайдалану және олардың құнарлылығын арттыру ; 2) оның тұндыру орналасқан жері бойынша ылғалдың елеулі әсері су- тоқтату эрозиясын және ны ұстап қалу мүмкіндігі бар өсімдік айналымы жүйесін енгізу ; 3) егіннің жеке айналмы ретінде және басқа да өсімдіктер жүйесі эрозияға қарсы бақылаудың барлық кешенін толық қамтамасыз етуі тиіс ; 4) ауыл шаруашылығы дақылдарын айналымы жүйесі жоспарлы өсімдік шаруашылығын қамтамасыз етеді . Бірақ оның мөлшері, орналасқан жері , салыстырмалы топографиясы, топырақтың құрамы ауыл шаруашылық техникасын жоғары өнімді түрде пайдалану үшін қолайлы жағдайлар жасау керек ; 6) ең төменгі шығындардың болуын қамтамасыз етіп, егістік айналымының тиімді жүйесін енгізу ; 7) егін егуді орналастыру оларды одан әрі ішкі ұйымдастыруды ескере отырып жүргізіледі . Егісті , өсімдік айналымы түрлері мен саны туралы мәселе әрбір шаруашылықтың нақты табиғи және экономикалық жағдайларын , егістік құрылымында сәйкес айқындалатын мәдени дақылдардың құрамына байланысты шаруашылық жерге орналастыру жобаларын және ауыл шаруашылығы жүйелерін дамыту жайы шешіледі . Ауылшаруашылық дақылдарын топыраққа бөлу кезінде топырақты дефляциядан қорғау тиімді әдістердің бірі болып табылады . Мұндай топырақты қорғау әдісі жел эрозиясының аудандарында таралуы көзделеді . Жолақтарды орналастыру басым желдің бағыты бойынша жүргізіледі . Бұл қызметтің мәні негізінен қатты егілетін егіс алқаптарының таза буларымен немесе өңделетін жолақтарының ауысуына байланысты төмендейді . Белдеулерін ені топырақ, соққы жұқтыру дәрежесі мен бірлігін егу бірнеше ені құрылымымен байланысты реттеледі . 127 Өсімдік айналымының белгілі бір түрлерін және мөлшерін жобалаудың негіздемесі олардың эрозиялық тозуға қарсы шаралар тиімділігі , сондай-ақ ең жақсы экономикалық тиімді көрсеткіштерінің бірі болып табылады . жүктеу/скачать 3,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|