Ф. Ш. Оразбаева, Ж. Т. Дәулетбекова, Р. С. Рахметова, А. Қ. Рауандина, Қ. С. Жайлаубаева

7-тақырып
18
ТЫҢДАЛЫМ.
 
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
4
-тапсырма.  
Мәтінді тыңда. Оқы. Мәтіннің стилін анықта. Сөзіңді 
дәлелде.
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
Тәкен (Тәңірберген) Әлімқұлов 
(22.11.1918, Созақ ауданы, Бабата ауы-
лы — 13.4.1987, Алматы) — ақын, жа-
зушы, әдебиет сыншысы. Мәскеудегі 
Әдебиет институтын бітір 
ген (1953). 
Шығармалары 1945 жылдан жарияла-
на бастады. Сол кезден жазушы ретін-
де танылды.
Алғашқы өлеңдер жинағы — «Са-
пар» 1950 жылы жарық көрді. Жазушы 
шығармаларының негізгі тақырыбы — 
ауыл тіршілігі, адам тағдыры, өнер 
қайраткерлерінің өмірі. Ол қоғамдағы 
жалғандыққа, бұрмалаушылыққа көн -
беді. Адам 
ның ішкі табиғаты мен 
сыртқы әре кетіндегі қайшылықтарды 
көр кем шығармаға арқау етті.
Жазушы Абай, Махамбет секілді та-
рихи тұлғалардың өмірі жайлы көркем 
шығармалар жазды.
«Халықтар достығы» орденімен ма-
рапатталған (1978).
ЖАЗЫЛЫМ
6
-тапсырма.  
Мәтін ғылыми  стиль жанрына жатады. Осы мәтінді 
публицистикалық стильде қайта «өңдеп» жаз. Екі мәтіннің тілдік 
ерек шеліктерін салыстырып,  талдау жаса. 
ЖАЗЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мәтін мазмұны бойынша конспект жаз.
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
Рөлдік ойын. Мәтін мазмұны бойынша бірің — тележүргізуші, 
екіншің жазушының рөлінде шағын сұхбат құрыңдар.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

19
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Мәтіннен жаңа сөздерді тауып, жаз. Мүмкіндігіне қарай 
олардың синонимдерін, антонимдерін айт.
ОҚЫЛЫМ.
 
ЖАЗЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
Оқы. Екі мәтінді салыстыр. Қайсысы қандай стильде жазыл-
ған? Айырмашылығы неден көрінеді? Салыстыр. Ойыңды дәлелде.
Бүгін қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі,  
кесек тұлғалы, қайсар мінезді  наркескен, 
«шындықтың шырақшысы» атанған, халқы 
«аға» деп сүйіспеншілікпен әспеттеген Тәкен 
Әлімқұлов 80 жасқа толып отыр. Қазақ сөз 
өнері өлкесінде соны із салып, талай өрімдей 
жас тың бағын ашқан, туған әдебиетімізде 
де өзінің қай та ланбас  талантымен  олжа 
салған сөз зергері — Тәкен ағаның тойы 
бүгін туған жерінде қаламдас достары мен 
зиялы қауымның, жерлестерінің бас  қо суы-
мен Созақ жерінде үлкен салтанатпен ата-
лып өткелі отыр. Жазушының кіндік кескен 
жерінде жазушы тойы бұдан көп бұрын бас-
талып кеткен еді.
Қазақ әдебиетінің 
көрнекті өкілі, жа-
зушы Тәкен Әлімқұлов  
80 жасқа толды. 
Қазақ әдебиетінде өз 
қолтаңбасы қалған, көп 
шәкірт тәрбиелеген 
қаламгердің тойы 
туған жерінде, Созақта,  
тойлануда.  Бұл той 
туған жерінде бұрын 
басталған еді.
АЙТЫЛЫМ
10
-тапсырма.  
Сөйлемдерді толықтыр.
• Маған ... қиын болды.
• Мен ... тапсырмаларын орындадым.
• Мен ... екенін түсіндім.
• Мен ... үйрендім.
• Мені ... таң ғалдырды.
ЕСТЕ САТА!
Қазақ әдебиетінің көрнекті өкілі, жазушы Тәкен Әлімқұлов аса ірі 
тарихи тұлғалар — Абай мен Махамбеттің бейнесін сомда ды. Тарихи 
оқиғаларды  шы найы суреттеді. Оның көркем шығар мала рында заман 
шындығы  көрі неді.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

7-тақырып
20
7-тақырып
20
араой
9-10- 
cабатар
ЖАА СЗДЕР
слтан, айып, сиет, іскерлік, 
таныл
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
АЙТЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Әртүрлі қайнаркөздерден ар, ұят, намыс туралы мақал-мәтелдерді 
тап. Олардың біреуінің мағынасын таратып айт.
ЖАЗЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Суретке қара. Ақпарат көздерінен осы суретке, сурет авторы-
на қатысты мәліметтерді тап. Оны сабақ тақырыбымен байланыстырып 
айт. Демеулік шылауларды қолдан.
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Сұрақтарға жауап бер.
1.  Қазақ тарихындағы қандай батырларды білесің?
2.  «Әрі батыр, әрі ақын» атанған қандай тұлғаларды білесің?
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

21
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
4
-тапсырма.  
Мәтінді оқы. 
гімені фабуласы: асыл ту ан ер — Махамбетті з туысы 
сат ын дыпен   лтіреді.
гімені ысаша желісі: Махамбеттіƒ Исатайдан айырыл а-
нына — сегіз жыл ш ай. Махамбеттіƒ елден аула, …араойда 
жал ыз отыр анына да — ш ай. Екі к зі ауылдан келетін жолда. 
Осыдан біраз б€рын туысы — Ыылас сенімді кісілерді ертіп келетінін 
айтып кеткен. Махамбет о ан не сенерін, не сенбесін білмей атты 
алаƒ даулы. Байма амбет с€лтанныƒ жансыздарын Ыылас бастап 
аын ныƒ жал ыз йіне алып келеді. Аынды жабылып, €рып лті ре ді. 
Махамбеттіƒ леƒі сиетті, мірі та ылымды. Ол д€шпан а бас имей 
кетті...
Махамбеттің үй іші шулап қалды.
Махамбет 
тілге келмей кетті. Бірақ талайға дейін жүрегі дүрсілдеп, 
миы шыңылдап, бүкіл өмірі 
к†з алдынан †тіп жатты. Ақырғы сөзі «Әуес» 
болса, ақырғы ойы «Қайран халқым!» деген екі сөзге сыйды. 
Жан тәсілім 
ыларда қанталаған қой көзін кең ашты. Жары дниемен қоштасып, 
Қараоймен арыздасты. Ұзақ 
жолдыŒ  тйіні қысқа екенін бірінші рет 
біліп бара жатты...
Жаңаберген би байлаулы аттарына келе жатты. 
Тсі †рт с†н-
діргендей. Тісі опырылып қалған Ықылас:
— Жақа, боталы түйені сіз жетектеңіз! — деп еді, ашулы би:
— 
Блінгеннен блдіргі алма! Менің ісім бітті, — деді.
Ықылас Махамбеттің атын мінгенде би тағы 
ашу шаырды:
— Е, немене, қолыңдағы бастың 
ны аз ба?! Жетімектеріне қалдыр!
— Сұлтанның әмірі осылай, биеке!
Жаңаберген би 
жым болды. Махамбеттің жүйрік аты арабеттіŒ 
астында кетіп барады... 
Т. ‹лім€лов
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
ЖАЗЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мәтіндегі қою қаріппен жазылған сөздер мен сөз тіркестерінің 
мағынасын анықта. Мәтін жанрын ажырат. Сөзіңді дәлелде.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

7-тақырып
22
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
6
-тапсырма. 
Мәтін бойынша түзілген жоспардың дұрыстығын тексер. Ке-
ректі тірек сөздерді жаз. Әр тақырыпша бойынша түсінгеніңді айт.
Махамбеттің өлімі 
Жаңаберген би
Соңғы сөз, соңғы ой
Батырдың тұлпары
Жарық дүниемен қоштасу
Сұлтанның тапсырмасы
Дүниені бөлісу
Қараой қасіреті
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
Мәтіннің стилін анықта. Кестені толтыр. Сөзіңді дәлелде.
мақсаты
қолданылатын орны
сипаты
тілдік құралдары
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Мәтіндегі баяндау, сипаттау, пайымдау түрінде жазылған бөлік-
терді тауып оқы. Олардың бір-бірінен айырмашылығын түсіндір.
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Түсінгеніңді айт.
АЙТЫЛЫМ
10
-тапсырма. 
Сұрақтарды қолданып, диалог құрыңдар. 
1
. Тәкен Әлімқұлов тың «Қараой» әңгімесінің басты кейіпкері туралы 
не айта аласың? 
2. Махамбет Өтемісұлы — кім? Оның Баймағамбет сұлтанмен қандай 
байланысы бар? 
3. Махамбет жайлы жазылған тағы қандай шығарманы  білесің?
Еділ, Жайық — екі су,
Бұл қазақтың жері еді,
Исатай мен Махамбет –
Аруақты туған ер еді.
Бір қазақтың ерлігі
Махамбеттен асты ма?
Мрат М келы.
И. Тайманлы
М. теміслы
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

23
ЖАЗЫЛЫМ
12
-тапсырма.   
«Менің сабақтан кейінгі әсерім» кестесін толтыр.
Қандай ой пайда болды?
Не 
сезіндім?
Не 
ұнады?
ЖАЗЫЛЫМ
11
-тапсырма.   
«Менің сабақтан кейінгі әсерім» кестесін толтыр.
Жағдаят: өзің оқитын мектепте Махамбет Өтемісұлы атындағы сынып ашу 
керек. Осы мәселені айтып, мектеп директорының атына ресми хат жазыңдар.
ажетті сздер: мектеп директоры, сынып, оушылары атынан, 
тініш, рметті, жас рпа, лгі, таныл, сиет, таылым, рсат, 
сраймыз.
ОЙТАРАЗЫ
ЕСТЕ САТА!
Махамбеттің жақын туысы — Ықылас оны алдап қақпанға түсіреді. 
Қапыда келіп, ақынды өлтіреді.
Алаш 
арыстары
...
...
...
...
...
...
...
Нәтиже саба. 
Мен не йрендім?
11-12-
cабатар
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Оқылған мәтіндер 
бойынша  Алаш көсемдерінің 
бойындағы қасиеттерді 
диаграмма түрінде жаз. 
Диаграммаға сүйеніп, ұлт 
қайрат кер лерінің  қалыптасу 
жолы туралы өз ойыңды айт.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

7-тақырып
24
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Жағдаят: Алаш орданың құрылғанына 100 жыл толды. Алаш 
арыстарына арналған оқу кабинетін безендіру сендерге тапсырыл-
ды. Топ болып не істейтіндеріңді жоспарлаңдар. Кім не істейтінін 
анықтаңдар. 
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
Махамбеттің өмірі мен  шығармашылығы туралы  реферат-
баяндама әзірле. Жасаған жұмысыңды слайдпен көрсетіп, сынып 
алдында қорға. 
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
«Тарихи тұлғалар тағылымы» тақырыбы бойынша алған 
білімдеріңді қорытындылап,  «Тарих тағылымы» тақырыбында тәрбие 
сағатын өткізіңдер. Тәрбие сағатының жоспарын құрыңдар. 
БІЛГЕНГЕ МАРЖАН
Отан үшін отқа түс, — күймейсің.
  
Б.Момыш€лы
Сұңқардан сұңқар туады, 
Ата жолын қуады.
   
…аза маалы
ОҚЫЛЫМ.
 
ЖАЗЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Топтық жұмыс. Алаш көсемдерінің еңбегі жөнінде 
1-топ сөйлеу стилінде; 2-топ көркем әдебиет стильде; 3-топ 
публицистикалық стильде шағын мәтін жазсын. Олардың тілдік ерек-
шеліктеріне талдау жасаңдар.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

25
лым — аспанда ы
жлдызым
1-2- 
cабатар
8
Қызым — жағадағы құндызым, 
ұлым — аспандағы жұлдызым
«Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жыры (үзінді)
ОУШЫ, ОСЫ ТАЫРЫПТЫ ОУ БАРЫСЫНДА СЕН:
•  поэзиялық шығарманы тыңдап, иедеясы мен тақырыбын анықтауды;
•  пікірталаста өз пікірлерін сенімді дәлелдеу, қойылған сұрақтарға жауап 
беруді;
•  кейіпкердің іс-әрекетіне баға беруді;
•  берілген мәтінге пікір жазуды;
•  демеулік шылаулардың қызметін  білуді 
үйренесің.
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
ЖАА СЗДЕР
мшел, тәлім-тәрбие, 
имандылы, алыр, перзент, 
ардата, ебексйгіш, саналы, 
жеткіншек, отау
ОҚЫЛЫМ. 
АЙТЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Мақал-мәтелді оқы. 
Түсіндіріп айт.
• Жігіт жолдасынан белгілі.
• Жігіттің түсін айтпа, ісін айт.
• Жігіт сегіз қырлы, бір сырлы 
болсын.
• Ер жігіттің екі айтқаны — 
өлгені.
• Ерді намыс өлтіреді, қоянды 
қамыс өлтіреді.
ЖАЗЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Сенің ойыңша, жігіт 
(ұл бала) қандай болуы керек? 
Диаг рамманы толтырып, пікі-
рің ді дәлелдеп айт.  
ЖІГІТ
намысшыл
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
26
26
ТІЛДІК БАДАР
Демеулік шылау
Демеулік шылау немесе демеуліктер өзі байланысып тұрған сөзге я сөй-
лемге күшейту, тежеу, шектеу, сұрау, болжалдық, күмән сияқты қосымша 
мағына үстейді, бірақ сөйлемдерді байланыстырмайды.
Демеулік шылаудың түрлері  
 Мысал 
Шектік (тежеу) демеуліктері: ғана 
(қана), тек, -ақ.
Ол ғана бара ма?
Болжалдық демеуліктер: -мыс 
/-міс, -ау
Әкесіне айтқан-мыс.
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
ОҚЫЛЫМ. 
АЙТЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Түсінгеніңді баянда.
Қазақ халқы адамның жасын 
мүшелмен есептеген. Бірінші мү-
шел ге толған жеткіншекке үлкен 
сенім артқан.
Қазақ халқы ұл балаға ертең-
гі абыройлы әке, елін қорғай тын 
батыр, ұлтының қамын ойлайтын 
еңбек сүйгіш перзент ретінде тә-
лім-тәрбие берген. Ұл баланы өте 
әділ, қайсар, өнерлі, білімді, 
алғыр азамат етіп тәр биелеген. 
Қа зақта ұл ша ңырақ иесі санала-
ды. Қа зақ отбасында жасы кіші сі 
үл 
кеніне «сен» деп сөйлемеген. 
«Ата тұрып, ұл сөйлегеннен без, 
Ана тұрып, қыз сөйлегеннен 
без», — деп, ата-ананы ардақ тау-
ға,  иман  дылыққа  үйреткен.
«Әке көрген оқ жонар…», — 
деп, әкелер білетін өнерін ұл-
дарына үйреткен. Оларды мер ген, 
аңшы, яғни сегіз қырлы, бір сыр-
лы жігіт етіп тәрбиелеген. «Өнер лі 
жігіт өрге озар, өнерсіз жігіт жер 
соғар», — деп өнерлі бо луға, «Ерді 
намыс өлтіреді, қоянды қамыс 
өлтіреді», «Ерлік білекте емес, — 
жү ректе», — деп 
қайратты, са-
налы жігіт боп өсуіне мән берген. 
«Ақыл — жас 
тан, асыл — тас-
тан», — деп, өзіне ерекше сенімді 
болу ды  үйреткен.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

27
Дүниеге ұл келсе: «Шаңырақ иесі 
туды!» — деп той жасаған. Отба-
сын дағы ер баланың өз орны бар. 
Мысалы, тұңғыш ұл — кейін гі іні-
қа рын дастары ның 
қамқоршысы, 
ата-ана сы ның 
көмекшісі, 
оны 
«Аға  сы бар дың жағасы бар» деп 
құр мет теген.  Кенже  ұлды  «ша ңы-
рақ иесі» деп қадірлеген. Кен же 
ұл әке-шешенің қолында қа лып, 
оларды баққан. 
«
Ана тілі» газетінен
ЖАЗЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
Мәтіндегі қою қаріппен берілген сөздердің орнына антонимін 
қойып жаз. Мәтіннің мазмұны қалай өзгергенін түсіндіріп айт. 
АЙТЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мәтіннен өзіңе ұнаған бір мақал-мәтелді тақырып ретінде 
таңдап алып, көршіңмен 14-16 үнқатымнан тұратын сұхбат құр. 
ЖАЗЫЛЫМ
6
-тапсырма. 
Мәтін бойынша «Қос жазба» күнделігін толтыр. Түсіндір.
Үзінді
Түсініктеме
Әке көрген оқ жонар
Әкесі баласына бар білетін өнерін үйретеді. 
Әкесінен үйренген затын бала да болашақта 
қолданады. 
ОҚЫЛЫМ.
 
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
Батаны оқы. Жаттап ал. Сөйлемге синтаксистік талдау жаса.
Ал батамды берейін:
Арта берсін мерейің!
Басыңа бұлт қонбасын,
Өмір гүлің солмасын!
Төбеңе күн ұялап,
Тірлігіңді оңдасын!
Қиындыққа қайыспа,
Арың болсын жолдасың!
Судай тасып дәулетің,
Еш жамандық болмасын!
­сет Найманбайлы
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
28
ТЫҢДАЛЫМ
8
-тапсырма. 
Диалогті тыңда. Түсінгеніңді баянда. Сенің ойыңша, Марат 
інісіне қай атты таңдады? Болжап айт.
АЙТЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
Суреттерді пайдаланып, 
әңгіме құра.
ЖАЗЫЛЫМ
11
-тапсырма. 
Демеулік шылауларды пайдаланып, сөйлем құра.
тек, -ақ, ғана, -ай, -ау, -мыс.
АЙТЫЛЫМ
10
-тапсырма. 
Қою қаріппен берілген сөздерге сұрақ қой. Қай сөйлем 
мүшесінің қызметін атқарып тұрғанын айт.
Он екі жыл 
бір айналғанда мүшел болады. 2. 13 жас бірінші мүшел 
болып есептеледі. 3. Ұл 
баланы «он үште − отау иесі» санаған. 4. Он үш 
жаста ер балалардың 
даусы жуандап, сүйегі іріленеді. 5. Бала дүниеге 
келгеннен кейін атасы мен әжесі немесе ауыл ақсақалы балаға ат қояды. 
6. Ат қоюшы адам баланың 
құлағына:  «Сенің атың ...», — деп, үш рет 
айғайлайды.
лгі: Он екі жыл бір айналанда мшел болады − неше? (с йлемде 
анытауышты ыз метін атарып тр)
МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫС
ЕСТЕ САТА!
Ұл бала қайсар, намысшыл болуы тиіс. Ол 
әрқашан да өз Отанын қорғауға дайын болуы 
керек. Ұлдар қыздарға қамқор болып, оларды 
қорғауы тиіс. 
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

29
ызым — жа ада ы 
ндызым
3-4- 
cабатар
ЖАА СЗДЕР
абырой, жас спірім, келін, ибалы, 
ылы, бойжеткен, тектілік, 
ылыты, жеге, ізетті
МӘТІНАЛДЫ ЖҰМЫС
ЖАЗЫЛЫМ
1
-тапсырма. 
Көп нүктенің орнына 
тиісті қосымшаларды қойып, 
мақал-мәтелді жаз.
• Қыз — ауыл... көркі,
   Жігіт — ауыл... серті.
• Ана... көріп, қызын ал,
   Ата... көріп, қыз... бер.
• Қыз — қылы... сүйкімді,
   Ұл — әдебі... сүйкімді.
АЙТЫЛЫМ
2
-тапсырма. 
Суреттерге қара. 
Саған қай қыздың киімі 
ұнайды? Не себепті?
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
30
ОҚЫЛЫМ
3
-тапсырма. 
Мәтінді оқы. Мәтінге тақырып қой. Жоспар құр.
Қазақ халқы: «Қыз — жат жұрт-
тық», — деп, қыздарын қатты құр-
мет теген.
Қыздың абыройын жоғары ба-
ғалап, «оның ибалы болуына ана-
сы жауапты» деп санаған. Өсіп 
келе жатқан жасөспірім қыздың 
бойында  ізетті болу, әсем киіну, 
әкесін күту, анасын сыйлау, дөрекі 
сөйлемеу, қабақ шытпай жүру, 
үл 
кеннің алдынан кесіп өтпеу, 
ұқыпты болу, өсек айтпау, бала 
тәр бие  сін  білу,  ұлттық  дәстүрлерді 
сақтау, ана тілін құрметтеу тәрізді 
қа сиет тер болуы керек. Болашақта 
басқа үйге келін болып баратынын 
да назарда ұстап, үй тіршілігіне қа-
жетті жұмыстарды үйреткен (­. Та-
былдиев).
Қазақ халқы ұл баламен бірге 
қыздың тәрбиесіне де ерекше мән 
берген.
Қыз баланың ары мен абы ройын, 
сыры мен сымбатын сақтауға көп 
көңіл бөліп, «Бір ұл тәрбиелесең — 
бір әулетті тәрбиелегенің, бір қыз 
тәр бие лесең — бір ұрпақты тәр-
биеле генің» деген қағиданы ұстан-
ған. Қазақ халқы: «Қыз баланың 
қадір-қасиеті мен қылығы ұлттың 
ұлы лығын танытады», — деп есеп-
теген. Ізетті, сыпайы, мейірімді әрі 
өнерлі болуын үнемі қадағалап 
отыр ған. Еркін ұстаған, бірақ тым 
еркіне жібермеген. «Қызға қырық 
үйден тыю», — деп, әр басқан қа-
да 
мын бақылап отырған. Қызды 
жал ғыз жібермеген, оның  жанын-
да жеңгесі қоса жүрген («Айын» 
га зе ті нен). 
МӘТІНМЕН ЖҰМЫС
ЖАЗЫЛЫМ
4
-тапсырма. 
Екі мәтіндегі ақпаратты салыстыр. Мәтін мазмұнындағы 
ұқсастық пен айырмашылықты Венн диаграммасына түсір. Ойыңды 
дәлелдеп айт. Мәтін мазмұны бойынша пікір жаз. Мәтінде қыз баланың 
тәрбиесіне байланысты барлық ақпарат қамтылған ба? Пікіріңде осы 
мәселелерді ескер.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

31
ЖАЗЫЛЫМ
5
-тапсырма. 
Мәтінді мағыналық бөлікке бөліп, әр бөлігіне тақырып қой. 
Әр бөлік бойынша екі сұрақтан дайында. 
Кіріспе 
бөлім
Негізгі 
бөлім
Қорытынды 
бөлім
АЙТЫЛЫМ
7
-тапсырма. 
Топтық жұмыс. Ойбөліс. Мәтіндегі деректер мен қосымша 
дереккөздердегі ақпараттарды пайдалана отырып, «Қыз бала қандай 
болуы керек?» тақырыбында ой бөлісіңдер.
Ойб†ліске ойылатын талаптар:
— тақырыптан ауытқымау;
— регламент сақтау;
— сөз әдебін сақтау;
— тіл сауаттылығы;
— мақал-мәтел, фразеологиялық тіркестерді қолдану;
— өзіндік ойы мен көзқарастарын жүйелі жеткізу.
ТЫҢДАЛЫМ
6
-тапсырма.  
Мұқағали Мақатаевтың өлеңін тыңда. Ақын өлеңінде қандай 
қарындас туралы жырлаған? Ақын өлеңіндегі қыздар туралы айт.
ЖАЗЫЛЫМ
8
-тапсырма. 
Адасқан сөздерді сөйлемнің мағынасы мен орын тәртібіне 
байланысты орналастырып жаз.
• Жанары Мен қалам жайраңдаған қыздарына қазақ жаздай қайран, 
жаны.
• Қыз қайран көркі деген, Қапысыз қалай өссе елдің айтқан сөзді бабам.
• Намысын қолдан үшін атқа бермеу жатқа аз Арулар болды ма қонған.
• Көңілде сыз бар қалған өткен бар Өмірде Ақтабаннан қалған күннен із.
Кө
кж
ие
к-
Го
ри
зо
нт

8-тақырып
32
• Жасырмай қанша болсам сырымды айтар Тағдырың жан қарауылға 
ілінді.
• Ерліктің деп білем мен Аяулы Әлия қос мен Мәншүгімді қанаты.
МӘТІНСОҢЫ ЖҰМЫС
АЙТЫЛЫМ
9
-тапсырма. 
Диалогті толықтырыңдар.
— ..............................................................................?
— Қазақ халқы қызды ерекше құрметтеген. Неге?
— Өйткені ............................................................. .
— Саған қазіргі қыздардың киім үлгісі ұнай ма?
— Жоқ. Себебі ......................................................................... . Саған ше?
— Маған ұлттық киімдер ұнайды. Қазіргі заманға лайықталып тігілген 
сән үлгілері өте әдемі. Бірақ ................................................................. .
— Солай ма? Екеуіміздің ойымыз бір жерден шықты. Маған да .............
.................................................................................................................... .
ЖАЗЫЛЫМ
10
-тапсырма. 
Ізетті, ибалы, 
бойжеткен, жас спірім, 
келін, ылыты, абырой
 
сөздеріне демеулік шы-
лауларды тіркестіріп, 
сөйлем құра. 
ЖАЗЫЛЫМ
 
АЙТЫЛЫМ
11
-тапсырма. 
Мәтіннен өзің 
маңызды санайтын 
сөйлемдерді теріп жазып, 
себебін түсіндір.
ЖАЗЫЛЫМ
12
-тапсырма. 
«Қазақ қызы» 
институтының http://www.
kazkyz.kz
 сайтындағы 
ақпаратпен таныс. 
Институттың өзіңе ұнаған 
бағдарламасы бойынша 
тұсаукесер дайында. 

жүктеу/скачать 12,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: