Мұқашев Қ. М. 1, Алиева М. Е
жүктеу/скачать 1,04 Mb. Pdf көрінісі
|
563-1-1876-1-10-20181027
| Ключевые слова: дидактика обучения, наглядность, атомные частицы, волны де Бройля,
лабораторная установка. Кіріспе Н. Бордың теориясы сутек атомының спек- трін түсіндіре алғанымен, ішкі қайшылықта- рына байланысты көп электронды атомдардың спектрін сипаттауға жарамсыз болып шықты. 1927 ж. Луи де Бройль толқындық қасиет тек электрмагниттік процестерге ғана емес, тыныш- тық күйдегі массасы m ≠ 0 қозғалыстағы жыл- дамдығы v болатын барлық бөлшектерге де кор- пускулалық – толқындық дуализм қасиеті ортақ болуы ықтимал деген пікір білдірді. Атом құры- лымын зерттеу барысындағы ізденістердің нəтижесінде оның құрамындағы электрондар- дың жəне атом шығаратын фотондардың физи- калық сипаты макроөлшемдік шамадағы дене- лерді сипаттауға арналған классикалық физи- каның дəстүрлі заңдылықтарына қайшы келе- тіндігі белгілі болды. Атом электрондық қабық- шасының дискретті энергетикалық деңгейле- рінің болуын, деңгейлер арасындағы тасымал- данудың жəне деңгейлердің толтырылу заң- дылықтарын классикалық механикадан белгілі ұғымдарға жəне электромагнетизм заңдарына сүйене отырып түсіндіру мүмкін емес еді. Сондықтан атомдық деңгейдегі микробөлшек- тердің толқындық қасиеттерінің ашылуы квант- тық механиканың ғылым болып қалыптасуы- ның нəтижесі деп санауға толық негіз бар. Бұ- ған дейін физикада жарық сəулесінің тек элек- тромагниттік толқын түріндегі табиғаты үстем болып келгені белгілі. Кейін М. Планк, А. Эйн- штейн жəне басқалардың еңбектерінің арқа- сында жарық сəулесінің корпускулалық – фо- тондық қасиеттері ашылды (Анықтама: фотон – тек жарық жылдамдығымен қозғалыста ғана өмір сүре алатын, массасы мен электр заряды жоқ, шығу табиғаты əртүрлі элек- тромагниттік сəулелердің (соның ішінде – жа- рық сəулесінің) кванты ретінде белгілі бөлшек. Кванттық бөлшек болғандықтан, фотонға корпускулалық-толқындық дуализм тəн қасиет. Фотон – ғалам кеңістігінде аса көп тараған бөлшек жəне сол кеңістікте кездесетін əрбір нуклонға 2 · 10 10 фотон сəйкес келеді екен). Атомдық микробөлшектердің толқындық қасиеттері туралы алғашқы ұғымды француз физигі Луи де Бройль бастапқыда гипотеза тү- рінде ұсынды. Бұған дейін электрон классика- лық динамиканың заңдарына бағынатын, қарапайым электр заряды бар материалдық нүкте түрінде сипатталып келген еді. Жарық сəулесінің денелермен əсерлесуі нəтижесінде орын алатын дифракциялық немесе интерфе- ренциялық құбылыстарға ұқсас электронның қасиеттері ешқашан байқалған емес. Ендеше, электронға толқындық қасиеттердің тəн болуы да мүмкін емес деп саналатын. Тек кванттық механиканың дамуының нəти- жесінде қозғалыстағы атомдық микро- бөлшектердің барлығына толқындық қасиет- тің тиесілі болу мүмкіндігі туралы ұғым гипотеза дəрежесінен іс жүзінде дəлелденетін деңгейге көтерілді. ISSN 1563-0315 Recent Contributions to Physics. №4 (63). 2017 63 Мұқашев Қ.М., Алиева М.Е. жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|