Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі
жүктеу/скачать 1,25 Mb. Pdf көрінісі
|
Әлиханова Мүгедектерді медициналық-әлеуметтік
| Литвада мүгедектілік түсінігінен бас тартты, оның орнына кесел
дәрежесі мен еңбекке қабілеттілік пайда болды, мүмкіндігі шектеулі адамдарға кәсіби оңалту мен жалпы бастапқы қажеттіліктерді орнату мүмкіндігі қарастырылған. Кесел және еңбекке қабілеттілігін анықтау қызметі (КЕАҚ) әлеуметтік қорғау мен еңбек оның қызметін азаматтардың жекелеген үш санаттарына бөледі – мүгедек балаларға, еңбекке жарамды мен зейнеткерлік жастағы адамдар, кеселдің әртүрлі деңгейлері белгіленген. 1. Мүгедек балаларға кесел деңгейі белгіленеді, ол ауыр, орташа, жеңіл түрі болуы мүмкін. 2. Еңбекке жарамды жастағы тұлғаларға зейнеткерлік жасқа жеткенше дейін еңбекке жарамдылық деңгейі пайызбен белгіленеді (0-25 пайыз – еңбекке жарамсыз, 30-55 пайыз ішінара еңбекке жарамды). 3. Зейнеткерлік жасқа жеткен тұлғаларға, арнайы қажеттілік деңгейі белгіленген. Ол үш деңгейге бөлінеді: үлкен, орташа және шағын арнайы қажеттілік деңгейі. Мүгедектілік тағайындалған кезде, ағза қызметтерінің бұзылуын сипатын сипаттайтын және ақпарат жазылған қосымша құжаттар беріледі: - Бартеля индексі туралы, қызметтік тәуелділік тесті жайлы, ауырсыну шегін бағалау шкаласы туралы, бұлшықет жай-күйін бағалау, қозғалыс қызметтері бұзылған жағдайдағы қозғалыс қызметінің бұзылуы деңгейі; - Тұлғаның ақыл ой коэффициенті жайлы (IQ), орындалған Mini mental тест жайында, жеке тұлғаның психологиялық тұрғысынан зерттеу, ақыл есінің кемдігінің дәрежесін растайтын, жүріс-тұрысындағы бұзұлулар, эмоциялық, еріктік және басқа да бұзылулар болған кезде, психикалық бұзылыстар мен аурулар; - арнайы қорытынды зерттеулер жайында, көру мен есту бұзылған жағдайда, көру мен (немесе) естудің бұзылу дәрежесін растайтын; сөйлеу қызметінің бұзылуы болған кезде қорытынды шығару арқылы бағалау. КЕАҚ аумақтық бөлімшелер барлық қажет құжаттар тапсырылған күннен бастап 15 жұмыс күні ішінде шешім қабылдайды: - тұлғаның еңбекке қабілетті дәрежесі, себептер, өткізу күні, еңбек ету қабілетінен айырылу мерзімі; - кәсіби оңалтудың қажеттілік қызметтері; - сипаты мен жұмыс жағдайлары; 23 - жалпы бастапқы арнайы кеселімен тұлға қажеттіліктерін анықтау. Еңбекке қабілеттілік дәрежесін анықтайтын мерзімдері: алты айға, бір жылға, екі жылға, кәсіби оңалту бағдарламасы аяқталғанға дейін, кәрілікке байланысты зейнеткерлік жасқа толғанға дейін, мерзімсіз кезде, еңбек ету қабілетінің дәрежесі жұмыс орнындағы келеңсіз жағдайдан немесе кәсіби ауруына байланысты анықталады. Егер де тұлға КЕАҚ аумақтық бөлімшесінің шешімімен келіспеген жағдайда, онда КЕАҚ аумақтық бөлімшесінің шешімін тұлғаға құжаттардың берілген немесе жіберілген күннен бастап 30 күнтізбелік күн ішінде КЕАҚ басшылығына шағымдануына болады. КЕАҚ аумақтық бөлімшесінің шешімімен зейнетақы немесе институция төлемін төлеуге қарсы болса, онда КЕАҚ аумақтық бөлімшесінің шешімін КЕАҚ басшылығына зейнетақы мен төлемдер төлеу институциясының хабарлар еткенен соң күнтізбелік 90 күн ішінде шағымдануына болады. Барлық елдердің тәжірибелері ішінен неғұрлым тартымды болған АХЖ сәйкес еңбекке қабілетсіздікті бағалайтын сандық критерилер – 10 Американдық Медициналық Ассоциациясы, онымен 50- дей АҚШ штаттары, Канадада, Австралияда, Жаңа Зеландияда, ЮАР-да, Оңтүстік Кореяда, Нидерландыда, Гонконг және т.б Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы елдерінде және экономикалық ынтымақтастық ұйымдарында жұмыс жасайды. ҚХЖ ресми басылымдарында, ол оны қолданғандардың баршасына тиесілі деп айтылады. Бұл халықаралық негізінде қабылданған жалғыз құжат. Ол тыныс тіршілігінің шектелуі мен жұмыс істеуі сияқты құбылыстар жайлы көбірек ақпарат алу үшін, халықаралық консенсусіне қолжеткізу үшін кызмет етеді. ҚХЖ көптеген халықаралық және интернационалдық қоғамдастықтармен тануға қолжеткізу үшін, ДДСҰ оның қолдануға оңай болуын және «Халықаралық Ұйым стандарттары» негіз болған стандарттармен сәйкес болуына барлық күш-жігерін салатын болады. Бұл бағыттағы ДДСҰ сарапшыларының көпжылдық зерттеулерінің қорытындысы, тиімді халықаралық - құқықтық құжатты мемлекет өкіміне беру үшін, 2003 жылдың 13 желтоқсанында халықаралық қоғамдардың бірігуіне себеп болды. Осы құжат болып БҰҰ-ның бас Ассамблеясы қабылдаған Мүгедектердің құқықтары туралы Конвенция болып табылады. Конвенцияға қол қойған мемлекеттер мүгедектерді қорғау және адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын толық және тең жүзеге асыру, сондай-ақ оларға тиісілі қадір- қасиетті құрметтеуге міндеттті. 2008 жылдың 11 желтоқсанында Қазақстанда да Мүгедектердің құқықтары туралы Конвенцияға қол қою рәсімі өтті. 2008 жылдың желтоқсаныңда оған ел басшысының қол қою біздің ел үшін маңызды қадам болды, онымен біз одан әрі халықаралық стандарттарды тұтастай адам құқығы саласында іс-тәжірибеде қолдануға және де құқықтық өрісті жүзеге асыруда одан әрі тиімді тәсілдерді қолдану, яғни, мүмкіндігі шектеулі адамдарға қатысты халықаралық стандарттарды имплементациялау, сондай-ақ, халықаралық құжаттарды заңнамаға енгізе отырып, одан әрі тәжірибеде қолдануға дайындығымызды растадық. 24 2015 жылдың 20 қаңтарында біздің ел үшін маңызды оқиға: ел басы Мәжіліс пен Сенаттың қолдауымен «Мүгедектердің құқықтары туралы Конвенцияны ратификациялау» заңына қол қойды. Осы халықаралық пактіні ратификациялау ел тарихында маңызды кезеңді белгілейді және мемлекеттің жалпыға бірдей танылған мүгедектігі бар адамдардың құқықтары саласында бейімділігін көрсетеді және өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал етеді. Қазақстан Республикасының 2012-2018 жылдарға арналған мүгідектер құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі іс- шаралар жоспары, мүмкіндігі шектеулі адамдарды әлеуметтік қорғау жүйесін жетілдірудің жаңа кезеңі болды. Конвенцияның негізгі мақсаты көтермелеу, қорғау, мүгедектердің барлық адам құқықтары мен негізгі бостандықтарын толық және тең жүзеге асыруды қамтамасыз ету болып табылады. Осылайша, Конвенцияға қол қоя отырып, біздің республика халықаралық қағидаларын ұстануын растады, осыған сәйкес мүгедек – азаматтарға қатысты ұлттық саясат құрылуы тиіс. Сонымен қатар, конвенцияда, мүгідектілікті медицинаға қатысы жоқ мәселе ретінде қарастырып, қайырымдылық немесе тәуелділік, бүкіл әлем бойынша адамдар мүгедектілікті адам құқықтарын сақтау мәселе ретінде түсінуін талап етеді. Бұл, БҰҰ-ға мүше елдер үшін тиісті қол қою мен бекітуден кейінгі қолданыстағы орындауға міндетті бірінші жан-жақты құжат. Бекітілген конвенция мүгідектердің қоғам өмірінде неғұрлым толық қатысуына баса назар аудара отырып, ниверлирлеуді қолға алып, түрлі кедергілерге назар аударып, көлемі мен ұзақтығына ауқымды іс-шаралар кешенің көздейді. Жұмыс топтарымен әзірленген ұсыныстар 2012-2018 жылдарға арналған Ұлттық жобаның құқықтарын қамтамасыз ету және өмір сүру сапасын жақсарту жөніндегі жоспардың негізгізін құрады. Ұлттық жоспардың мақсаты, мүмкіндігі шектеулі азаматтарды қолдауда әлеуметтік саясатты жетілдіру және мүгедектерге физикалық айналасында тең қолжетімді шарттарын, инфрақұрылым объектілері, көлік, ақпарат және байланыс, білім қызметтеріне, денсаулық сақтау, әлеуметтік қызметтерін қалыптастыру болып табылады. Жоспардың міндеттеріне құқықтарын қорғау саласындағы заңнамасын біріздендіруден бөлек, мүгедектердің бостандықтары мен мүдделеріне толықтырулар енгізу арқылы жеке қолданыстағы нормативтік – құқықтық актілер жай-күйін бағалау үшін қызметтер мен объектілердің қолжетімділігін негізгі тыныс-тіршілік салаларындағы мүгедектерді жүргізу арқылы нысандарды паспорттау әлеуметтік, көліктік және рекреациялық инфрақұрылым; халықтың хабардар болу деңгейін арттыру бағытталған оң қарым-қатынасын қалыптастыру, қоғамдағы мүмкіндігі шектеулі адамдардың мәселелері кірді. Конвенция нормаларын орындауда ҚР Ұлттық жоспарының ережелерінде МӘС жүйесін жетілдіру қажеттігін талап етеді, яғни МӘС тәжірибесіне ҚХЖ енгізуді талап ететіндігін ерекше атап өткен жөн. Бұл халықаралық заңнамалық актіге қол қойып енгізген елдерге қажетті шарт болып табылады. ҚХЖ ерекше мақсаттары болып табылатындар: 25 - ғылыми негізді түсіну үшін және зерделеу көрсеткіштерді және денсаулық көрсеткіштерін, денсаулыққа байланысты нәтижелерін, араласу қорытындысы және анықтайтын факторлармен қамтамасыз ету; - денсаулық көрсеткіштерін, денсаулыққа байланысты көрсеткіштер, түрлі пайдаланушылар арасындағы өзара түсіністікті жақсарту мақсатында жалпы тіл қалыптастыру: денсаулық сақтау қызметкерлері, зерттеушілер, әкімшілері мен қоғамды қоса алғанда, ТТШ адамдар; - денсаулық сақтау салаларында, қызмет пен уақыт, әртүрлі елдерде салыстырмалы ақпаратты жасау; - денсаулық жүйелерін ақпараттандыру үшін жүйеленген сызбасын кодтауды қамтамасыз ету. жүктеу/скачать 1,25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|