Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі Әрінов Қ. К., Мұсынов Қ. М., Апушев А.Қ
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Pdf көрінісі
|
index (15)
- Бұл бет үшін навигация:
- Орталық Қазақстан (Қарағанды облысы).
| Мырзашөл аймағы
Мақтаарал ауданының игерілген суармалы жерлерін қамтиды. Климаты күрт континенталды, жазы ыстық, ылғал аз түседі, аязсыз кезеңнің ұзақтығы – 200-230 тәулік. Аймақта негізінен сұр топырақтар кең тараған және мал шаруашылығы басым дамыған.
Осы заманғы жүйелеу бойынша облыс аумағы бес агроклиматтық аймаққа бөлінген: орташа-ылғалды және орташа-салқын ұсақшоқылы, орташа-
құрғақшылықты жылы
төбешікті – жазықтықты далалы, құрғақшылықты жылы далалы, құрғақ орташа ыстық далалы және ыстық өте құрғақ шөлейтті далалар мен шөлейттер аймағы. Қарастырылып отырған облыс аумағының ауқымдылығынан климат жағдайларында үлкен айырмашылықтар бар. Жылдық температура ауытқушылығы 33-40 0 С құрайды, жазы өте ыстық, оңтүстігінде – ұзақ аптап ыстықты, жазда ауа температурасы кейде 40-46 0 С-қа жетеді. Қысы суық, аязды (температура кейде – 45-50 0 С-ға дейін төмендейді). Қыс қатал болған жылдары топырақ 2 м тереңдікке дейін қатады, қар қабаты әркелкі – 25-30 см-ден (орташа-ылғалды және орташа-салқын ұсақшоқылы аймақта) 10-15 см-ге дейін (ыстық өте құрғақ шөлейтті
19
далалар мен шөлейтті аймақта) төмендейді. Жылы кезеңнің ұзақтығы (>0
0 С) 190 тәуліктен (солтүстік-шығыста) 230 тәулікке дейін (оңтүстігінде), аязсыз кезең ұзақтығы 100-ден (Бұхаржырау, Қарқаралы, Осакаров аудандарында) 150 тәулікке дейін (Жаңарқа, Ұлытау, Шет аудандарында) өзгереді. Вегетациялық кезең ұзақтығы облыстың солтүстік-шығысында 160 тәулікке дейін, ал оңтүстік-батысында 200 тәулікке дейін. Жылдық жауын-шашын да біркелкі бөлінбейді: орташа- ылғалды және орташа-салқын ұсақшоқылы аймақта – 290-300 мм, ал ГТК>1,0; орташа-құрғақшылықты жылы төбешікті-жазықтықты далалы аймақта – 250-290 мм, ал ГТК 1,0-0,8; құрғақшылықты жылы далалы аймақта – 220-270 мм, ГТК 0,8-0,6; құрғақ орташа-ыстық далалы аймақта – 220-250 мм, ГТК 0,6-0,4; ыстық өте құрғақ шөлейтті далалар мен шөлейттер аймағында – 100-110 мм-ден аспайды (ерекше жағдайларда ғана 150 мм-ге дейін жетеді), ГТК<0,4. Облыстың солтүстігінде жылдаң жылы кезеңінде 150-250 мм ылғал түседі және барынша көп мөлшері шілде айына сәйкес келеді; оңтүстігінде осы кезеңде 65-80 мм түседі, бірақ ең жоғарғы мөлшері ертерек мерзімге ауысады. Аязсыз кезеңнің орташа ұзақтығы 89-98 тәуліктен (Ақтоғай, Қарқаралы аудандарының солтүстік бөлігі) 155-169 тәулікке дейін (Бетбақдала, Қарақұм өңірінің оңтүстігі) өзгереді. Облыстың солтүстігінде бозқыраудың соңы ең ерте болғанда сәуірдің соңы – мамырдың үшінші бескүндігінде, ал ең кеш болғанда – маусымның 8-25 жұлдызында аяқталады, ал облыстың оңтүстігінде – тиісінше 3-19.04 және 25.05-13.06 жұлдыздарына сәйкес келеді. Облыстың жер бедері – ұсақшоқылы, топырақтары негізінен кешенді сипатта және 6 типшелер аймағына бөлінген: қаратопырақтар, күңгірт қара-қоңыр, қара-қоңыр, ашық қара-қоңыр, қоңыр (құба) және сұр-қоңыр (құба) топырақтар.
жүктеу/скачать 12,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|