Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы
Kieeei жэне эйел Kieeei)
жүктеу/скачать 5,8 Mb. Pdf көрінісі
|
kazybek
| Kieeei
жэне эйел Kieeei). Казактыц XVIII гасырдагы катал мiHC3i туралы А.И.Левшин (1832 жылы) былай деп жазады: “Кандай арманшыл адам болса да, бул адамдар кауымына кызыгуы киын, оларды не рухани табпгаттыц тамашасы не турмыс- Tipinm ri кызьщтырмайды. Олар каталдьщка эбден уйрешн алган жэне мшезд1 жумсартатын нэрсешц бэршен кашады, урлыкты да каталдьщ деп, ерж уректш кп ем1р бойы кан тегу деп тусшед1” . "бзш с жасаган корльщка кек кайтара алмаган казак, ашу-ыза уст1нде кутырган кашырга уксас, - дейд1 А.И. Левшпн. 1821 жылы Антонов бсклтсшдс сол манда Kemin журген 6ip ордалык казак менщ кез1мше езш пышакпен б1рнеше рет тшгшеп тастады, ee6e6i оны н тв б с л с с т жаткан 6ip орысын oipHcmc Жайык орыс-казактары арашалап алып калып, эбден шерш таркатуга мумкщщк берген жок. Екшпп 6ipeyi билердщ кес1м1мен жазага буйырылганына кушнш, жан шошырлык кейшке тусп, колма-кол езш жаралап, океане балта ала жупрдк кызына жара салып, oipHcmc жылкыны балталап тастады”. “Егерде талай кедерпден етш, кептен 6epi 1здеп, акырында езш щ Keri кеткен жауын тапканда, ол TinTi нагыз жолбарыска уксап кетеди Осыдан oipHcmc жыл бурын Kinii жуздщ Бай улы елшщ ш пндеп Bepini руыныц казактары, ез туыстарыныц кегш куып 270 Э лiM улына шабуыл жасады жэне oipHcmc жауын колга тус1рд1. Колга тускен бакытсыз жандардьщ, оныц i mi ндс юнэс1здер1 де бар, басына тускен тагдырын адам киялы елестету1 негайбыл. Жедампаздар оларды бешт басына, ездершщ елген туыстарыныц KaoipiHC алып келш, oip-oipncn. сол жсрдс-ак елт1ред1, улкешшц кещрдегш орып ж1бер1н, аккан канын уыстап турып iuiKCH. Ханда бшпк, билерде бэтуэ жоц кезде казактыц рулары ез- ара да канды кек цуысатын болган, мумюн сондай жан кеш тш к заманда езш-ез1 сактау. хальщ болу, калу да оцай болмаган болар, 6ipai< намысты жогары ко ига н. "коянды камыс. ерд1 намыс олт1рсдг дейтш цазац yniiH кек цалыпты жагдай болган. Орталыц саяси бшпк оларсгсн туста “цанды кек” TopTioi цылмыстыц алдын алудыц ец утымды тэсЫ. 0рю м езшщ жазасыз цалмасын oliyfc тшеп. BipaK сезге тусшген, сезге жупнген ел болгандыцтан, цазац руларыныц ез-ара дау-шараларын от тщщ, орац ауызды би- шешендер1 ушыцтырмай, nieniin отырган. Казак “Сез суйектен, таяц еттен етедГ’, - деп сез ететш жерде, шоцпарын ыцгайламаган, сезбен цагысып барып ештеце шыцпайтын болганда гана icKe KipicKeH, эйтпесе кешпсл1 ыдырап журген елд1 6ip жецнен цол, 6ip жагадан бас шыгаратындай уйымдасып, ынтымацтастырып отыру оцай болмаса керек. XVIII гасырда е\пр сурген Ацтамберд1 жэне Умбетбай жыраулар 6ip дауга байланысты сез жарыстырганда айтцаны: Ацтамбердк Кынаптан цылыш суырмай, Карыскан жау булк етпес. Жуылмай цастыц цанымен, Намысца тиген Kip кетпес. Шабыссац, цане, шыгып кер, Жау емессщ куш жетпес. Ж ендетп керсет кез1ме, Желшкен басты и м кеспес. Ел1щц жундей тутюзш, Канды кебп< жутцызып, Жайратамыз осы кеш. Yмбетей: Ей, Ацтамберд1 Суытпа босца ту ащ ц , Кайрама онша тю н дк Сырт тазасы не керек. Тазарт эуел iniii^i, Салмацтассац айта гой, Хан алдында куппцщ. Ел1мд1 иесгз деймющ, Ер1мд1 киесгз деймющ? Алты арысца б1лд1рмей, Басып жеймш деймющ? Батпан-батпан мш щ бар, Кабынбай б т м цылындар. М1не, Yмбстсйдщ дегешмен ею ру цазацтары цанды цыргынга бармай, 6iiiMre цун телеп келюкен. 271 Ал ещц сырткы жау, бетен елде кеткен кек inrre каткан шер болган. Жненбай inrre цалган шерш былай деп айткан: Керегеге ш нген, Шабылмаган семсер тур. Жаудан алмай кспмдк Eci.i де OMip еткен цур. Сырткы елмен каты наста кун телеу, кешу, б т м г е келу ете сирек болгандьщтан, не жецу, не жещлу керек едг Атакты Абылай заманындагы агайынды батырлар Жаугаш, Бигаштыц Жаугашы калмакта елгенде (елш ш кте) казак батырдыц жолында кырылмак болып, жет1 ердщ цунын алган. Сол сияцты кек кайтарушы кiciнi 'Каскунем деп атаган, демек ол езш щ ойындагы icri кепке дешн coTi келгенше кутш icKe асырушы. жүктеу/скачать 5,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|