219
Протонменнейтронмассаларыныңмәндері
бірбіріне
жуық:
протонның
массасы
m
m
p
e
=
1836 1
,
,
нейтронмассасы
m
m
n
e
=
1838 6
,
.
Ядродағыпротондарменнейтрондардыңжалпы
санымассалықсанғатеңболады:
A
N
Z
=
+
,
(1)
мұндағы
нейтрондар саны;
– протондар
саны;
A
–массалықсан.
Яд ро құ ра ла тын бөл шек тер: про тон дар
мен нейт рон дар
нук лон дар
деп ата ла ды.
Бір химиялық элементтің ядроларындағы
нейтрондардыңсаныәртүрліболуымүмкін.
Про тон дар саны бірдей, нейтрондар
саны әртүрлі яд ро лар
изо топ тар
деп ата-
ла ды.
Изотоптар Менделеев кестесінде бір торда
орналасады, мысалы: оттек атомы
8
15
8
16
8
17
Î Î Î
,
,
түріндеболаалады.
8
15
Î
оттектенейтрондарсаны
7гетең,
8
16
Î
оттекте8гетең,ал
8
17
Î
оттектеней
трондарсаны9ғатең.
III Яд ро лық күш тер жә не олар дың
қа си ет те рі
Бізгебелгілікүштерарқылыядролардыңтұрақ
тылығынтүсіндірумүмкінемес.Протондармен
нейтрондардың массалары өте аз болғандықтан,
табиғаты гравитациялық күштер протондар мен
нейтрондардың өзара әрекеттесуінде маңызды
рөл атқармайды. Электромагниттік күштер про
тондарды бірбірінен алшақтатады, заряды бол
мағандықтан,нейтрондарәрекеттесугетүспейді.
Ядродағыпротондарменнейтрондардыңтартылу
күшініңтабиғатымүлдембасқаша,оларкулондық
күштерденшамамен100есеүлкен.Нуклондарды
ядродаұстаптұратынкүштер
ядролықкүштер
,ал
ядро бөлшектерінің әрекеттесуін
күшті
әрекет-
тесу
депатайды.
1-тапсырма
ынахимиялықэлементтер
діңядросынбейнелеңдер
8
15
8
16
8
17
Î Î Î
,
,
.
Д.Д.Иваненкожәне .К.Гей
зенбергұсынғанядро
моделінқолданыңдар.
2-тапсырма
«Изотоп»сөзініңшығу
төркінінтүсіндіріңдер.
Есте сақтаңдар!
Әрбірхимиялықэле
менттіңизотопыбар,
олардыңішіндегіең
жеңілі–сутектіңизотоп
тарымынандайатауларға
иеболды:
1
1
Í
–
протий,
1
2
1
2
Í D
(
)
дейтерий
,
1
3
1
3
Í T
( )
тритий
(220-сурет)
.
p+
е
1
H
1
2
H
1
3
H
1
n
е
p+
е
n
p+
n
22 -сурет.
Сутекизотоптарының
модел дері
Достарыңызбен бөлісу: