133
оны шектейтін жҥйелердің
ӛзара тепе-теңдігімен қамтамасыз
етіледі.
Стресті-дамытатын жҥйеге:
●
симпатикалық-адренергиялық жҥйе;
● гипоталамус;
● алдыңғы гипофиз;
● бҥйрек ҥсті бездерінің сыртқы қабаты т. б. жатады.
Қолайсыз әсерлерден осы жҥйенің белсенділігі кӛтеріледі.
Осыған жауап ретінде стресті шектейтін жҥйе әсерленеді
.
Оған:
● мидағы гамма-аминомай қышқылына (ГАМҚ), серотонинге,
эндорфиндер мен энкефалиндерге жауап қайтаратын жҥйелер;
●
шеткері
ағзалар
мен
тіндерде
тҥзілетін
простагландиндер және антиоксиданттық
ферменттер жатады
және олар стресс дамуын азайтады. Бҧл кезде ГАМҚ мида
тежелу ҥрдістерін кҥшейтеді,
серотонин катехоламиндердің
әсерін
әлсіретеді,
эндорфиндер
мен
энкефалиндер
организмде ауыру сезімін азайтады және кӛптеген ішкі
ағзалардың іс-әрекеттерін қадағалайды. Шеткері тіндерде
ӛндірілетін простагландиндер
тін жасушаларының сыртқы
қабықтарындағы аденилатциклаза ферментін әсерлеп,
жасуша
ішінде
цАМФ
тҥзілуін
арттырады.
Антиоксиданттық
ферменттер
тін
жасушаларының
қабықтарында
май
қышқылдарының асқын тотығып кетуінен сақтандырып тҧрады.
Сайып келгенде, ауыртпалықтар
кездерінде стрессті
шектейтін жҥйенің жҧмылдырылуы нәтижесінде жағымсыз
әсерлерге организмнің адаптациясы болады.
Организмнің адаптациясы екі сатыда дамиды: 1-сатысы
жедел дамитын, ӛткінші,
жетілмеген; 2-сатысы біртіндеп
дамитын, ҧзақ
мерзімді, жетілген болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
