Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
қолданылады. ДЕРТ ТУЫНДАТАТЫН СЫРТҚЫ ОРТАНЫҢ ЫҚПАЛДАРЫ
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
- Бұл бет үшін навигация:
- МЕХАНИКАЛЫҚ ЫҚПАЛДАРДЫҢ бҥліндіргіш ӘСЕРЛЕРІ.
| 31
қолданылады. ДЕРТ ТУЫНДАТАТЫН СЫРТҚЫ ОРТАНЫҢ ЫҚПАЛДАРЫ Дерт туындататын сыртқы ортаның ықпалдары механикалық, физикалық, химиялық, биологиялық және әлеуметтік болып ажыратылады. Бҧл ықпалдар жиі бірігіп әсер етеді. Мәселен, механикалық жарақаттардың нәтижесінде дамитын қан кетулер қоршаған ортаның температурасымен, оның химиялық заттармен немесе иондағыш сәулелермен ластануымен, организмнің ӛзінің жағдайларымен (жас мӛлшерімен, жынысымен, эндокриндік, иммундық жҥйелерінің ерекшеліктерімен) т. б. кӛптеген ықпалдардың бірігіп әсер етуімен қабаттасады. Әсіресе адам организміне дерт туындататын сыртқы ортаның ықпалдары әлеуметтік ықпалдармен бірігіп әсер етуінен, соңғылары алғашқыларының әсерін біршама ӛзгертуі мҥмкін. Тҧрмыстың немесе ӛндірістік жағдайларының нашарлығы кездерінде қалыпты жағдайларда әсер етпейтін әлсіз қоздырғыштардың әсерлерінен дерт дамуы ықтимал. Кейде әлеуметтік ықпалдар (ашығу, ҥй тҧрмысының нашарлығы, қоршаған ортаның ластанулары, соғыс, ауыз суының сапасыздығы, киімнің нашарлығы, тҧрмыста және жҧмыста кездесетін ӛмір қайшылықтары т.с.с.) дерт дамуына себепкер бола алады. Оның ҥстіне адам ҥшін жаңа кәсіпқойлық әрекеттердің кҥрделіленілуі созылмалы ауыртпалық (стресстік) жағдай туындатып, кӛптеген дерттердің дамуына ықпал етеді. МЕХАНИКАЛЫҚ ЫҚПАЛДАРДЫҢ бҥліндіргіш ӘСЕРЛЕРІ. Механикалық ықпалдар жалпы организмнің және жергілікті ағзалар мен тіндердің бҥліністерін туындатады. Олардың бҧл әсері кҥшінен (кг/см 2 ), белгілі жылдамдықта қозғалып келе жатқан заттың кинетикалық қуатына байланысты. Сондықтан механикалық ықпалдың кҥшіне байланысты созылу, қысылу болса, оның кинетикалық қуатына байланысты соғылу, қҧлау, оқ тию т.с.с. жарақаттар дамиды. Сонымен бірге механикалық ықпалдардың бҥліндіргіш әсері бҥлінетін тіндердің тӛзімділігі мен тығыздығына байланысты. Механикалық ықпалдардан әртҥрлі жарақаттар болады. Оларға: тіннің созылуы, жыртылуы, қысылып қалуы, жаншылып қалуы, соққы, шайқалуы т. с. с. қҧбылыстар жатады. Механикалық кҥштердің әсерінен тіндердің созылып кетуі, артынан жыртылуы мҥмкін. Тіндердің тығыздығы мен серпімділігі олардың созылып кетуіне қарсы тҧрады. Сондықтан сҥйектер мен бҧлшық еттердің сіңірлері созылатын әсерге біршама тҧрақты болады. Бҧлшықеттер мен қан тамырлары аз кҥштің ӛзінен жеңіл созылып кетуі мҥмкін. Адамның жасы ҧлғаюына байланысты тіндердің 32 серпімділігі мен тығыздығы азая береді. Сондықтан қарт адамдарда жиі сҥйектің сынуы, шытынауы, сіңір созылуы байқалады. Әртҥрлі дерттік жағдайлар тіндердің серпімділігін тӛмендетіп, олардың созылғыштығын ӛзгертеді. Қабыну кезінде бҧлшықеттердің, сіңірлердін, буын байламдарының серпімділігі азайып, олардың ҥзіліп, жыртылып кетулеріне қолайлы жағдай дамиды. Созылған тіндер семіп қалады, олардың атқаратын қызметтері бҧзылады. Мәселен, ҧзақ мерзім керіліп кеткен асқазанның шырышты қабығында атрофия дамиды, оның қимылдық және сӛл шығаратын қызметтері бҧзылады. Эмфизема, бронхиалық демікпе кездерінде ӛкпенің керіліп кетуінен, оның серпімділігі азайып, демді сыртқа шығаруы қиындайтын болады. Қысатын кҥштерге сҥйектер мен тірек-қимылдық қҧрылымдар біршама қарсы тҧра алады. Жҧмсақ тіндер қысушы кҥшке ӛте сезімтал болып келеді. Бҧл кезде қысылып қалудан жҧмсақ тіндердің қанмен қамтамасыз етілуі және қоректенуі бҧзылады. Осыдан қысушы ықпал ҧзақ әсер етсе, тіндердің тіршілігі жоғалады. Ӛсіп келе жатқан тіндер қысылып қалса, олардың ӛсуі тоқтайды. Қысушы әсерлерден тіндердің атрофиясы дамиды. Дене мҥшелері ауыр заттың астында қысылып қалуынан организм тіршілігіне қауіпті жағдай дамиды. Бҧндай адамдарды ауыр заттан босатып алғаннан кейін дамитын дертті ҧ жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|