Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Микроорганизмдердің жасушаларды бҥліндіру тетіктері
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Микроорганизмдердің жасушаларды бҥліндіру тетіктері.
Вирустар. Вирустық жҧқпалар кездерінде жасушалардың ішінде вирус ӛсіп-ӛнеді және вирустық геном мен жасушалық геномның ӛзара әрекетесуі болады. Вирустар жасушаны бірнеше жолдармен бҥліндіреді: ● жасушалардың нуклеин қышқылдарының қызметтерін тежеп нәруыздардың тҥзілуін бӛгеп тастайды. Мәселен, полиовирустар жасушалардың m-РНК–ның трансляциясын бӛгеп, вирустық m-РНК молекуласының трансляциясын әсерлендіреді; ● кейбір вирустардың (адамның иммундық тапшылықты вирусы, қызылшаның, ҧшықтың вирустары) нәруыздары жасуша қабығына кіріп кете алады және тікелей оның рецепторлық т.б. қызметтерін бҧзады; ● вирустар жасушаларды ерітіп жібере алады. Мәселен, қҧтырма ауруының вирусы жҥйке жасушаларын, сарғыш қызба ауруының вирусы бауырдың жасушаларын, тыныстық вирус тыныс алу жолдарының эпителий жасушаларын ыдыратып жібереді; ● вирустар жасушалардың апоптозына әсер етеді. Мәселен, адамның иммундық тапшылықты вирусы, аденовирус E1A апоптозды әсерелендіреді; Кейбір вирустар (мәселен, ӛспе туындататын вирустар) керісінше жасушалардың апоптозын бӛгеп тастайды; ● вирустық нәруыздар жасушалардың сыртына шығарылып, организмнің иммундық жҥйелерімен бӛтен текті антиген ретінде танылады және ол жасушалар Т-лимфоциттерімен жойылып жіберіледі. Осыдан осы вирусы бар жасушалардан тҧратын ағзалар мен тіндер бҥлінеді; ● вирустар микробтарға қарсы қорғаныстық жасушаларды бҥліндіреді. Осыдан салдарлық жҧқпалар дамып қосылуына мҥмкіншіліктер пайда болады. Мәселен, адамның иммундық тапшылықтық вирусы Т-хелпер жасушаларын бҥліндіріп, қалыпты жағдайларда дерт туындатпайтын бактериялардың әсерлерінен оппортунистік жҧқпалар дамуына әкеледі; ● вирустар бір жасушаларды бҥліндіріп, олардың қызметтеріне тәуелді басқа жасушалардың тіршілігін бҧзады. Мәселен, полиовирустар қимылдық нейрондарды бҥліндіруден бҧлшықет жасушалары семіп қалады; ● жасушаға енген вирустар жасушаның ӛсіп-ӛнуін |