Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
жүктеу/скачать 6,76 Mb. Pdf көрінісі
|
Жалпы патфиз
| Коллапс –
деп айналымдағы қан кӛлемі азаюынан артериялық және веналық қысымның қатты тӛмендеп кетуімен кӛрінетін қан тамырларының жіті жеткіліксіздігін айтады. Пайда болу себептеріне қарай: ● уытты-жуқпалы; ● геморрагиялық (қансыраудан кейінгі); ● панкреатикалық немесе ҧйқыбездік; ● ортостатикалық; ● аноксиялық коллапстарды ажыратады. Жҧқпалардың уыттарынан дамитын, уытты-жҧқпалы коллапс кекжиме (менингит), сҥзек, ботулизм, сатқақ (дизентерия) қоздырғыштарынан, тҧмау мен гепатит вирустарының әсерлерінен майда қан тамырларының межеқуаты кҥрт тӛмендеп кетуінен дамиды. Қансыраудан кейінгі коллапс кезінде айналымдағы қан кӛлемінің тез азаюынан артериялық қан қысымы кҥрт тҥсіп кетеді. Панкреатикалық коллапс ҧйқы безінің жіті қабынуларында, оның некроздарында протеолиздік ферменттерінің қанға тҥсуінен дамиды. Ортостатикалық коллапс ҧзақ тӛсек тартып жатқан адам тез орнынан тҧрғанда айналымдағы қан денеден аяқтардың тамырларына ауысып кетуінен дамиды. Бҧндай коллапс жиі жас балаларда, қарт адамдарда кездеседі. Ол дербес жҥйке жҥйесінің қызметі бҧзылыстарына және қолқа иіні мен ҧйқы артерияларының қойнауындағы барорецепторлардың сезімталдығы тӛмендеуіне байланысты дамиды. Дербес жҥйке жҥйесінің бҧзылыстарына кейбір дерттік жағдайлар (қантты диабет, амилоидоз, қатерлі анемиялар, кӛк тамырлардың ауыр керіліп кеңеюі, жҧқпалы аурулар т.с.с.) және дәрі- дәрмектер (симпатолитиктер, ганглиоблокаторлар, антидепрессанттар, барбитураттар т.б.) әкеледі. Аноксиялық коллапс биіктік ауруы кезінде дем алатын ауада оттегінің мӛлшері қатты азайып кетуінен дамиды. Бҧл кезде қан тамырларының межеқуаты тӛмендеуінен олар кеңіп, айналымдағы қанның кӛлемін азайтады. Коллапстың даму жолдарында қан тамырлары межеқуатының тез әлсіреуі бірінші орында тҧрады. Осыдан кеңіп кеткен қан тамырларында қан жиналып қалуынан айналымдағы қанның кӛлемі азаяды, оның ағу жылдамдығы баяулайды, ағзалар мен тіндерге оттегінің тасымалдануы бҧзылады. Гипоксияның 538 нәтижесінде тіндерде зат алмасуларының бҧзылыстары дамып, қышқыл аралық ӛнімдер жиналып қалады. Олар майда қан тамырлары қабырғаларының ӛткізгіштігін кӛтереді, қанның сҧйық бӛлшектері тамыр сыртына шығып кетіп, оның айналымдағы кӛлемін одан сайын азайтады. Осыдан артериялық қан қысымы кҥрт тӛмен тҥсіп кетеді. Бҧл ӛз алдына гипоксия дамуын ары қарай кҥшейтеді. Мида отгегі аз болуынан организмнің тіршілігіне маңызды қызметтері бҧзылады. Кез келген коллапсты емдеу ҥшін айналымдағы қанның кӛлемін арттырып, артериялық қысымды кӛтеру шараларын қолдану қажет. Ол ҥшін науқас адамға қан немесе қанды алмастыратын сҧйық енгізу керек. Сонымен бірге бҥйрек ҥсті бездерінің сыртқы қабатының гормондарын енгізу коллапсты емдеуде нәтижелі болады. Глюкокортикоидтық гормондар қан тамырлары қабырғаларының ӛткізгіштігін азайтып, қанның сҥйық бӛлшегінің тамыр сыртына шығуын шектейді. Сонымен бірге, олар ангиотензинге ауыстыратын фермент тҥзілуін арттырып, шеткері артериолалардың жиырылуына, қан қысымының кӛтерілуіне әкеледі. Бҧл гормондар катехоламиндердің әсер етуінде қолдаушы ықпал етеді. Сондықтан науқас адамдарға катехоламиндер жіберіп, қан қысымын кӛтеру қажет. жүктеу/скачать 6,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|