Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
Жедел дамитын икемделу-бейімделу жолдарына
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Патофизиология учебник (1)
| Жедел дамитын икемделу-бейімделу жолдарына:
● өкпеде ауа алмасуының ұлғаюы немесе гипервентиляция дамуы; ● қан айналымы жүйесінің қызметі артуы; ● қан жүйесінің өзгерістері; ● гемоглобин молекуласының өкпеде оттегіні байланыстыру және оны тіндерге тасымалдау қабілетінің көтерілуі т. б. жатады. Қанда СО 2 мен Н + иондарының жиналуы қолқа иіндері мен үйқы артерияларының қойнауларындағы хеморецепторларды қоздырып, мидағы тыныс алу орталығының қозымдылығы көтерілуінен тыныс алу жиілеп, өкпеде ауа алмасу артады. Өкпенің гипервентиляциясы нәтижесінде оттегінің кемдігі толтырылады. Бірақ сонымен бірге организмнен СО 2 артық шығарылуына әкеледі. Осыдан организмде гипокапния дамиды (экзогендік гипоксияны қараңыз). Организмде оттегінің жетіспеуінен гипоталамус-гипофиз- бүйрек үсті бездерінің сыртқы қабаты жүйесі мен симпатикалық-адреналиндік жүйенің әсерленуі болады. Осыдан: ♣ гипоксия кезінде қанайналым жүйесінің қызметі артады: жүрек соғу жиілігі, қан ағу жылдамдығы ұлғаяды, қызмет атқаратын қылтамырлардың саны көбейеді. Осыдан тіндерге оттегінің жеткізілуі артады. Бұл кезде шеткері қан тамырлары тарылып, тіршілікке өте маңызды ағзалар (ми, жүрек, өкпе) қанмен артық қамтамасыз етіледі де, тері, бұлшық еттер, ішектерге қан келу шектеледі. Осыдан организмдегі бар оттегі тіршілікке маңызды ағзаларға бағытталады Сонымен бірге, зат алмасу бұзылыстарының өнімдері (гистамин, адениндік нуклеотидтер, сүт қышқылы т. б.) майда тамырларды кеңітіп, ми мен жүректің оттегімен қамтамасыз етілуіне қолайлы ықпал етеді; ♣ жинақталған қорларынан қанның қан тамырларына шығарылуы болады. Осыдан қанда эритроциттер мен гемоглобин көбейіп, қанның оттегіге сыйымдылығы артады; ♣ гликогенолиз, глюконеогенез, анаэробтық гликлиз артады; ♣ глюкокортикоидтық гормондардың әсерінен жасуша мембраналары, лизосома қабықтары тұрақталады. Гипоксия кезінде гемоглобин молекуласының оттегіге 574 үйірлігі өзгереді. Ол оксигемоглобиннің оттегіден ажырасуымен (диссоциациясымен) анықталады. Дем алатын ауада оттегінің біршама азаюына қарамай гемоглобин оны байланыстыру қабілетін жоғары деңгейде ұстап тұра алады. Мәселен, өкпе ұяшықтарында оттегінің үлестік қысымы (рО 2 ) 100 мм Hg болғанда гемоглобиннің 92-97%-ы онымен байланысып, оксигемоглобин құрады. Ал, өкпе ұяшықтарында оттегінің үлестік қысымы 60 мм Hg –ге дейін азайғанда гемоглобиннің 90%-ы, 40 мм Hg-ге дейін төмендегенде – 73%- ы оттегіні байланыстырады. Осы көрсетілгендердің негізінде абсциса бойымен оксигемоглобиннің пайыздық мөлшерін, ордината бойымен өкпе ұяшықтарындағы ауада оттегінің үлестік қысымын (рО 2 ) көрсетіп сызық жүргізгенде оксигемоглобиннің оттегімен байланысу және одан ажырасу сызығы сызылады (-сурет). Оны оксигемоглобиннің диссоциациялық сызығы дейді. Сол арқылы жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|